چسبندگی و انسداد لوله رحم (هیدروسالیکس): علائم و درمان

چسبندگی لوله‌ رحمی اغلب به بافت اسکار نیز اتلاق می‌شود. چسبندگی‌ها نواحی شامل بافت فیبری هستند که در اثر فرایند بهبودی که پس از بهبودی اولیه‌ی التهاب یا ضربه باقی مانده است، شکل می‌گیرد. چسبندگی‌ها می‌توانند باعث چسبیدن بخش‌های مختلف شکم یا لگن شوند. در برخی زنان چسبندگی‌ها ممکن است نتیجه‌ی یک التهاب لگنی در گذشته باشند. از آنجایی که ممکن است تمام عفونت‌های لگنی در زنان علائم قابل توجهی نداشته باشند، ممکن است بیمار متوجه وجود عفونت نشود. با این حال احتمال دارد چسبندگی‌ها در اثر تلاش بدن برای رهایی از عفونت شگل بگیرند.

لوله رحمی (فالوپ) چیست؟

---

لوله‌های رحمی دو لوله نازک در دو طرف رحم هستند که به حرکت تخمک‌های بالغ از تخمدان به رحم کمک می‌کنند.

چسبندگی لوله رحم

---

انواع چسبندگی

طی سال‌ها، پزشکان به دنبال طبقه‌بندی دقیق‌تر چسبندگی‌ها بوده‌اند تا بتوانند توصیف دقیق‌تری از آنها ارائه دهند. این کار امکان مقایسه آسان بین بیماران را فراهم می‌کند و به پزشکان باروری کمک می‌کند تا به راحتی مزایای درمان‌های مختلف برای برداشتن یا پیشگیری از چسبندگی‌ها را ارزیابی کنند.

چسبندگی‌های غشایی بسیار نازک هستند و معمولاً با یک فشار یا کشیدگی ملایم به سادگی پاره می‌شوند. از طرفی، چسبندگی‌های ضخیم اغلب شامل عروق (حاوی رگ‌های خونی) هستند و برای جدا شدن نیاز به مداخله با استفاده از ابزار مکانیکی یا انرژی (مانند انرژی الکتریکی یا لیزر) دارند. همچنین، چسبندگی‌های نواری ممکن است با ایجاد یک نوار یا ساختار رشته مانند بین دو بخش، موجب اتصال آنها شوند. از سوی دیگر، چسبندگی‌های تخت زمانی ایجاد می‌شوند که دو بخش به هم چسبیده باشند.

محل ایجاد چسبندگی

چسبندگی‌های لگن می‌توانند بین هر دو سطح بافت در حفره لگن یافت شوند. این حفره‌ها عبارتند از رحم، لوله‌های رحمی، تخمدان، روده و مثانه. چسبندگی‌ها همچنین ممکن است درون لوله‌های فالوپ یا رحمی یافت شوند. اندومتریوز یا جراحی لوله‌ها می‌تواند باعث ایجاد چسبندگی در داخل لوله فالوپ بر روی سطح خارجی لوله، و یا حتی در انتهای لوله فالوپ که fimbria نامیده می‌شود، گردد. این قسمت که مانند انگشت‌ها عمل می‌کنند تا تخمک را وارد لوله کنند، بهم می‌چسبند و نمی‌توانند تخم‌هایی را که در حین تخمک‌گذاری آزاد می‌شوند وارد لوله کنند. هر گونه چسبندگی لوله که موجب انسداد یا مختل شدن لوله می‌شود می‌توانند منجر به ناباروری یا افزایش احتمال حاملگی خارج از رحم گردد.

دلایل ایجاد چسبندگی

بیشتر زنان پس از انجام جراحی‌های لگن زنان با مشکل چسبندگی لوله‌های رحم روبرو می‌شوند. این نوع جراحی‌ها شامل میومکتومی (برداشتن فیبروئیدها)، جراحی لوله‌های رحمی (برای درمان حاملگی خارج رحمی)، جراحی تخمدان (برای برداشتن کیست) و جراحی اندومتریوز می‌شود. این جراحی‌ها ممکن است باعث چسبندگی رحم شوند و حتی بعد از جراحی برای برداشتن چسبندگی رحم، چسبندگی‌های جدیدی ایجاد شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که جراحی لاپاروسکوپی (جراحی با استفاده از دوربین و برش‌های کوچک) نسبت به لاپاراتومی (جراحی با برش بزرگ‌تر و بدون دوربین) کمتر احتمال چسبندگی رحم را افزایش می‌دهد. همچنین، ریز جراحی (جراحی با استفاده از میکروسکوپ و روش‌های جراحی مخصوص) کمتر به بافت‌های بدن آسیب می‌رساند و احتمال ایجاد چسبندگی را کاهش می‌دهد. روش‌های تشخیصی که تنها با بررسی بصری اعضای بدن انجام می‌شوند، مانند هیستروسکوپی تشخیصی یا لاپاراسکوپی تشخیصی، به ندرت باعث تشکیل چسبندگی می‌شوند.

انسداد رحمی و چسبندگی رحمی

---

تشخیص تفاوت بین لوله‌های رحمی که مسدود شده‌اند از آنهایی که باز هستند اما دچار چسبندگی رحم شده‌اند، مهم است. انسداد لوله‌های رحمی زمانی رخ می‌دهد که یک انسداد در داخل لوله رحمی وجود داشته باشد. ممکن است خود لوله تحرک طبیعی داشته باشد. انسداد لوله رحمی را می‌توان با استفاده از عکس رنگی دهانه رحم تشخیص داد. چسبندگی‌های لگنی را تنها می‌توان با جراحی تشخیص داد تا بتوان داخل شکم را مشاهده کرد.

انسداد لوله رحم

---

انسداد لوله‌های رحمی چیست؟

زمانی که یک انسداد از حرکت تخم در لوله جلوگیری می‌کند، زن دچار انسداد لوله رحمی شده است. این مشکل می‌تواند در هر دو طرف رخ دهد و تحت عنوان ناباروری در اثر انسداد لوله‌های رحمی نیز شناخته می‌شود.

دلیل انسداد لوله‌های رحمی

شایع‌ترین دلیل انسداد لوله‌های رحمی بیماری التهابی لگن (PID) می‌باشد. این بیماری در اثر بیماری‌های آمیزشی بوجود می‌آید، اما تمام عفونت‌های لگنی مرتبط با این بیماری‌ها نمی‌باشند. همچنین حتی اگر بیماری التهابی لگنی برطرف شده باشد،‌ سابقه ابتلا به این بیماری یا عفونت لگنی خطر انسداد لوله‌ها را افزایش می‌دهد.

سایر دلایل احتمالی انسداد لوله‌های رحمی عبارتند از:

• ابتلا یا سابقه ابتلا به عفونت یک بیماری آموزشی، بخصوص کلامیدیا یا سوزاک
• سابقه عفونت رحمی ناشی از سقط جنین
• سابقه پارگی آپاندیس
• سابقه جراحی شکم
• سابقه حاملگی خارج رحمی
• انجام جراحی بر روی لوله‌های رحمی در گذشته
• اندومتریوز

علائم

---

برخلاف تخمک‌گذاری که چرخه‌های قاعدگی نامنظم ممکن است موجب مشکل شود، انسداد رحمی به ندرت موجب بروز علائم می‌گردد. یک نوع خاص انسداد لوله رحمی که هیدروسالپنکس نامیده می‌شود، ممکن است موجب درد پایین شکم و ترشحات غیرطبیعی واژن شود، اما همه زنان دچار این علائم نمی‌شوند.

هیدروسالپنکس زمانی رخ می‌دهد که انسداد موجب گشاد شدن لوله شده و با مایع پر شود. این مایع موجب انسداد تخم و اسپرم شده و از لقاح و بارداری جلوگیری می‌کند. اندومتریوز و بیماری التهابی لگن ممکن است موجب قاعدگی دردناک و درد در هنگام نزدیکی شود. اما این علائم لزوماً به معنی انسداد لوله‌های رحمی نمی‌باشند.

درمان‌های احتمالی برای چسبندگی و انسداد رحم

---

اگر یکی از لوله‌های رحم باز باشد و دیگر لوله سالم باشد، ممکن است بدون نیاز به کمک زیادی بتوانید باردار شوید. پزشک ممکن است داروهای باروری را برای افزایش احتمال تخمک‌گذاری در لوله‌ی باز تجویز کند، اما اگر هر دو لوله مسدود باشد، این روش ممکن است موثر نباشد.

در برخی موارد، جراحی لاپاروسکوپی می‌تواند لوله‌های مسدود را باز کند یا بافت اسکاری را که موجب انسداد شده است، جدا کند. موفقیت این جراحی بستگی به سن (هر چه جوان‌تر بهتر)، وضعیت و محل انسداد و دلیل آن دارد. اگر تنها مقدار کمی از چسبندگی بین لوله‌ها و تخمدان وجود داشته باشد، احتمال بارداری پس از جراحی افزایش می‌یابد. اگر یکی از لوله‌ها مسدود اما سالم باشد، احتمال بارداری پس از جراحی بین ۲۰ تا ۴۰ درصد است.

اما اگر اسکار و چسبندگی‌های متعدد و ضخیم بین لوله‌ها و تخمدان وجود داشته باشد، یا اگر مبتلا به هیدروسالپنکس باشید، جراحی گزینه مناسبی نیست. همچنین، اگر هر گونه مشکل ناباروری مردانه وجود داشته باشد، بهتر است از جراحی صرف نظر کرد و به جای آن از لقاح مصنوعی استفاده کرد. لازم به ذکر است که خطر حاملگی خارج رحمی پس از جراحی لوله‌های رحمی بیشتر است و در صورت بارداری، پزشک باید به دقت شما را زیر نظر بگیرد.