هورمون پرولاکتین بالا در زنان: علت، عوارض و درمان

در عارضه پرولاکتین بالا سطح هورمون پرولاکتین خون بالاتر از حد نرمال است. البته بالا بودن سطح پرولاکتین در دوران بارداری و شیردهی طبیعی است. در موارد دیگر، سطح پرولاکتین می‌تواند به دلیل یک بیماری و یا استفاده از داروهای خاص افزایش یابد.

پرولاکتین باعث کاهش سطح هورمون‌های جنسی (استروژن و تستوسترون) در مردان و زنان می‌شود. افزایش پرولاکتین و متعاقباً کاهش استروژن و تستوسترون می‌تواند منجر به اختلالات جنسی و اختلالات قاعدگی گردد.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#6cdbe4″]

زنان و مردان دارای پرولاکتین بالا ممکن است دچار ناباروری، کاهش میل جنسی و از دست دادن توده استخوان شوند. همچنین زنان ممکن است علائم زیر را داشته باشد:

• عدم پریود و یا پریود نامنظم 
• خشکی واژن و درد هنگام مقاربت
• ترشح شیر از سینه‌ها (خارج از بارداری و یا شیردهی)

افراد دارای پرولاکتین بالا ممکن است سردرد و یا مشکلات بینایی داشته باشند. به دلیل این که عصب بینایی نزدیک غده هیپوفیز قرار دارد و ممکن است با رشد یک تومور بزرگ دچار آسیب‌دیدگی شود. با مراجعه به متخصص زنان می‌توانید از علت دقیق این مشکل آگاه شده و با شروع درمان از عوارض بیشتر و اثرات آزاردهنده آن جلوگیری نمایید. شماره‌های تماس جهت دریافت اطلاعات بیشتر 02122683919– 02122683818– 02177839463 می‌باشد. [/alert]

پرولاکتین چیست؟

---

پرولاکتین هورمون تولید شده توسط غده هیپوفیز است که در زیر مغز قرار دارد. پرولاکتین باعث بزرگ شدن سینه‌ها و تولید شیر پس از تولد نوزاد می‌شود. به طور معمول، هم مردان و هم زنان در خون خود مقدار کمی هورمون پرولاکتین دارند. سطح پرولاکتین توسط هورمون‌های دیگر موسوم به فاکتورهای مهار کننده پرولاکتین (PIFS) مانند دوپامین کنترل می‌شود. در دوران بارداری سطح پرولاکتین بالا می‌رود. پس از تولد نوزاد یک افت ناگهانی در استروژن و پروژسترون رخ می‌دهد. افزایش سطح پرولاکتین بدن را تحریک می‌کند تا برای تغذیه نوزاد شیر تولید کند. در زنانی که باردار نیستند، هورمون پرولاکتین به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کند. هورمون پرولاکتین در تولید اسپرم مردان تأثیر می‌گذارد.

پرولاکتین بالا چیست؟

---

پرولاکتین بالا عارضه‌ای است که طی آن سطح هورمون پرولاکتین در خون زنان غیر باردار و مردان بیش از حد بالا می‌رود. حدود یک سوم از زنانی که در سال‌های باروری خود دارای قاعدگی نامنظم هستند اما عملکرد تخمدان آنها طبیعی است، دارای پرولاکتین بالا هستند. در این وضعیت، زنان ممکن است دچار مشکلات ناباروری شده و یا سینه‌های آنها خارج از بارداری شروع به تولید شیر کند. ( ترشح شیر نابجا یا گالاکتوره). 90 درصد از زنان مبتلا به گالاکتوره دارای پرولاکتین بالا هستند. سطح پرولاکتین بالا می‌تواند تولید هورمون‌های طبیعی دیگر مانند استروژن و پروژسترون را مختل کند. این اختلال می‌تواند سبب تغییر و یا توقف تخمک گذاری گردد. همچنین می‌تواند منجر به قاعدگی نامنظم یا تاخیر در پریود شود. با این حال برخی از زنان دارای پرولاکتین بالا هیچ‌گونه علائمی ندارند.

علل

---

بعضی از علت شایع پرولاکتین بالا عبارتند از:

• تومورهای هیپوفیز (پرولاکتینوما)
•  کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
•  مصرف داروهای افسردگی، ضد جنون و فشار خون بالا
•  گیاهان از جمله شنبلیله، دانه رازیانه و شبدر قرمز
•  التهاب قفسه سینه (ناشی از زخم جراحی، آبله مرغان و یا حتی پوشیدن یک سوتین بسیار تنگ)
•  استرس یا ورزش (بیش از حد و یا شدید)
• برخی غذاها
•  تحریک نوک سینه

برای حدوداً یک سوم موارد پرولاکتین بالا علت مشخصی یافت نشده است.

تست پرولاکتین چگونه است؟

---

آزمایش خون می‌تواند سطح پرولاکتین را نشان دهد. گاهی ممکن است سطح هورمون پرولاکتین به دلیل غذا خوردن و یا استرس و فشار بالاتر برود. در این صورت ممکن است در وضعیت ناشتا و بدون استرس آزمایش خون مجدد انجام شود. پزشک همچنین ممکن است برای یافتن هر گونه علل بارز و یا هر گونه ترشحات سینه، معاینه بالینی انجام دهد. اگر سطح پرولاکتین پس از آزمایش دوم هنوز هم بالا باشد، پزشک ممکن است برای اسکن مغز و جستجوی تومورهای احتمالی هیپوفیز، آزمایش ام.آر.آی را توصیه کند.

درمان

---

درمان پرولاکتین بالا بستگی به علت آن دارد. اگر هیچ علتی یافت نشود یا شما دارای تومور هیپوفیز باشید، پزشک معمولاً از روش دارو درمانی استفاده می‌کند. کم‌کاری تیروئید با طب جایگزین هورمون تیروئید درمان می‌شود و سطح پرولاکتین را به حالت عادی بازمی‌گرداند. اگر مصرف منظم داروها علت بالا بودن سطح پرولاکتین شما باشد، پزشک با همکاری شما برای کمک به کاهش سطح پرولاکتین خونتان داروهای متفاوتی را جایگزین و یا اضافه می‌کند.

دارو درمانی 

پزشک از دوز کم داروها شروع کرده و به آرامی آن را افزایش خواهد داد تا سطح هورمون پرولاکتین شما به حالت عادی برگردد. این درمان تا زمانی که علائم شما کاهش یابد و یا موفق به بارداری شوید (در صورتی که هدف شما این باشد) ادامه می‌یابد. پزشک معمولاً هنگامی که شما باردار هستید درمان را متوقف می‌کند. پس از حداقل 2 سال درمان، اگر دیگر اثری از تومور و یا بالا بودن سطح پرولاکتین در خونتان نباشد، ممکن است بتوانید به آرامی دوز داروهای خود را کاهش داده یا حتی متوقف کنید. از آنجا که پس از توقف درمان، ممکن است تومور دوباره رشد کند، شما باید برای چک‌آپ و آزمایش به پزشک مراجعه کنید. پزشکتان به شما خواهد گفت که در چه فواصل زمانی برای پیگیری درمان خود مراجعه کنید.

اگر پزشکتان معتقد است دارویی که مصرف می‌کنید باعث افزایش هورمون پرولاکتین شما شده است، ممکن است به شما بگوید مصرف آن دارو را برای حداقل 3 روز متوقف کنید. (مصرف داروی خود را متوقف نکنید، مگر اینکه پزشکتان دستور دهد). پس از یک دوره بدون دارو، پزشک یک آزمایش خون دیگر را توصیه می‌کند تا ببیند سطح پرولاکتین شما به حالت عادی بازگشته است. اگر نمی‌توانید دوره بدون دارو را سپری کنید، پزشک داروی مشابهی را برای شما تجویز می‌کند که سطح پرولاکتین خونتان را افزایش ندهد. زمانی که هیچ داروی جایگزین مناسبی موجود نباشد، پزشک شما ممکن است داروی کابرگولین و یا بروموکریپتین را برای کاهش تولید پرولاکتین تجویز کند. اگر شما دارای ناباروری، سردمزاجی و کاهش میل جنسی و کاهش توده استخوانی هستید، ممکن است درمان با استروژن (برای زنان) یا تستوسترون (برای مردان) را دریافت کنید.

جراحی

اگر تومور هیپوفیز بزرگ باشد و دارو درمانی علائم بیمار را بهبود ندهد، ممکن است انجام عمل جراحی لازم باشد. بیمار باید برای بررسی اندازه تومور، آزمایش ام.آر.آی را به طور منظم انجام دهد.

پرتودرمانی

به ندرت پیش می‌آید که هیچ کدام از روش‌های دارو درمانی و عمل جراحی مؤثر واقع نشوند. در آن صورت، ممکن است از روش پرتودرمانی برای کوچک کردن تومور استفاده شود. همچنین اگر تومور رشد تهاجمی داشته و به سرعت گسترش می‌یابد و یا در موارد نادری که تومور بدخیم و سرطانی است، از روش پرتودرمانی استفاده می‌شود.

درمان پرولاکتین بالا در دوران بارداری چگونه است؟

---

گاهی اوقات زنانی که دارای پرولاکتین بالا هستند، در طول درمان خود باردار ‌می‌شوند. این زنان اطمینان از سلامت نوزادشان نیاز به درمان خاصی دارند. دستورالعمل پزشکان برای زنان بارداری که دارای تومور هیپوفیز هستند، عبارتند از:

• به محض اینکه از بارداری خود آگاه می‌شوید، معمولاً بهترین کار این است که مصرف کابرگولین و یا بروموکریپتین را قطع کنید. اما بدون دستور پزشک، مصرف داروی خود را متوقف نکنید.
• اگر شما دارای پرولاکتین بسیار بالا و تومور بزرگی باشید که می‌تواند به بینایی شما آسیب برساند، پزشک ممکن است از شما بخواهد درمان خود را ادامه دهید. برای تداوم درمان در زنان باردار، داروی بروموکریپتین ارجحیت دارد.
• در حالی که شما باردار هستید، نیازی به تست پرولاکتین و آزمایش خون ندارید. زیرا سطح پرولاکتین به طور معمول در دوران بارداری بالا می‌باشد.
• در صورتی که تومور هیپوفیز (پرولاکتینوما) در حال رشد است و یا بینایی شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، شما نیازی به انجام ام.آر.آی معمول در دوران بارداری خود ندارید.

این توصیه‌های عمومی به اکثر زنان باردار ارائه می‌شود. شما می‌توانید در مورد گزینه‌های بهتر برای نوزادتان با پزشک خود مشورت کنید.