کنترل حاملگی پرخطر

مراقبت‌های حاملگی پرخطر یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های زوجین است. بارداری و زایمان برای بسیاری از زنان فرآیندی طبیعی و نیازمند بهره‌وری است. اما برخی از زنان با مشکلاتی روبرو می‌شوند که پزشکان آن را به عنوان حاملگی پرخطر معرفی می‌کنند. این موضوع می‌تواند به علت نیاز به مراقبت‌های خاص و یا خطر بروز عوارض جدی برای مادر و جنین باشد.

حاملگی به عنوان حاملگی پرخطر شناخته می‌شود زمانی که وجود خطرات جدی برای سلامتی و جان مادر و جنین وجود دارد. در این موارد، نیاز به مراقبت‌های ویژه و توجه بیشتر به سلامتی مادر و جنین وجود دارد. مادران باردار باید تحت نظر و مراقبت مداوم پزشکان متخصص زنان و زایمان قرار بگیرند تا بهترین مراقبت‌ها را دریافت کنند و به بهترین نتیجه‌ی ممکن دست یابند.

در موارد حاملگی پرخطر، پزشکان توصیه می‌کنند که مادران باردار زیر نظر پزشک متخصص قرار بگیرند تا بهترین مراقبت‌ها را دریافت کنند و به سلامتی خود و جنین خود اهمیت بدهند. این مراقبت‌ها می‌توانند به مادر و جنین کمک کنند تا دوران بارداری پرخطر را با کمترین خطر و به بهترین شکل ممکن سپری کنند.

حاملگی پرخطر چیست؟

در صورتی که سلامت کودک شما به دلایلی در معرض خطر باشد، بارداری شما تحت عنوان “پرخطر” شناخته می‌شود. عوامل زیادی هستند که می‌توانند موجب شوند سلامتی کودک شما در معرض خطر باشد. شنیدن واژه‌ی “پرخطر” ممکن است ترسناک و دلهره‌آور به نظر بیاید اما تشخیص و جداسازی بارداری‌های پرخطر، تنها  راهی برای اطمینان از سلامتی شما و کودک شماست و این که پزشکان اطمینان حاصل کنند که شما در طول دوران بارداری خود تمامی مراقبت‌های ویژه‌ای که لازم است را دریافت می‌کنید. پزشک متخصص شما در تمام طول دوران بارداری به دقت و از نزدیک شما را تحت نظر دارد تا بروز هر مشکلی را سریعا و زود هنگام تشخیص دهد. این که چه عواملی موجب پرخطر بودن باداری شما می‌شود، به شرایط خاص شما بستگی دارد.

عواملی که احتمال بروز بارداری پرخطر را افزایش می‌دهند

دلایلی که ممکن است به خاطر آن بارداری از نوع پرخطر باشد عبارتند از:

• سن مادر: یکی از رایج‌ترین دلایل حاملگی پرخطر مسئله‌ی سن مادر است. زنانی که سن آنها در زمان بارداری کمتر از 17 و بیش از 35 سال است، بیشتر از دیگران در معرض بروز برخی از عوارض هستند. خطر بروز سقط جنین و اختلالات ژنتیکی در سن بالای 40 سال افزایش می‌یاید.
• بیماری‌هایی که مادر قبل از بارداری به آن مبتلاست: بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، اختلالات قلب، کلیه و ریه، دیابت، بیماری‌های خود ایمنی، بیماری‌های مقاربتی، یا عفونت‌های مزمن مانند ویروس HIV می‌توانند مادر و کودک را در معرض خطر قرار دهند. داشتن سابقه‌ی سقط جنین، بروز مشکلاتی در بارداری قبلی یا داشتن سابقه خانوادگی در ابتلا به اختلالات ژنتیکی نیز از دیگر مواردی هستند که موجب بروز بارداری پرخطر می‌شوند.  در صورتی که به بیماری مبتلا هستید یا سلامتی شما در شرایط خاصی قرار دارد، بسیار مهم است که قبل از تصمیم به بارداری با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. ممکن است پزشک متخصص قبل از بارداری برخی آزمایشات را از شما بگیرد و میزان یا نوع داروهای مصرفی شما را تغییر بدهد و توصیه‌هایی به شما بکند تا سلامت خود و کودک خود را به بهترین نحو حفظ کنید.
• بیماری‌هایی که مادر در بارداری به آن مبتلا می‌شود: حتی در صورتی که در زمان آغاز بارداری خود  در سلامتی کامل به سر می‌بردید، امکان آن وجود دارد که در حین بارداری به بیماری یا اختلالی دچار شوید که کودک شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. دو مورد از مشکلاتی که بروز آنها بسیار شایع است عبارتند از:
  • مسمومیت حاملگی (پره‌اکلامپسی): سندرمی است که موجب بالا رفتن فشار خون، دفع پروتئین با ادرار و ورم کردن بدن می‌شود. در صورتی که برای درمان این مشکلات اقدامی نشود، می‌تواند برای مادر و کودک بسیار خطرناک و حتی مرگ آور باشد. اما با کنترل کردن و درمان مناسب، اغلب زنانی که به مسمویت حاملگی دچار می‌شوند، علی‌رغم بروز این مشکل، کودک خود را سالم به دنیا می‌آورند.
  • دیابت حاملگی: نوعی از بیماری دیابت است که در دوران بارداری ایجاد می‌شود. زنانی که به این بیماری دچار می‌شوند، در صورت پیروی از دستورات پزشک می‌توانند بارداری سالمی داشته باشند. معمولا بیماری دیابت بعد از زایمان بروز پیدا می‌ کند. اما زنانی که قبلا به دیابت بارداری دچار شده‌اند، بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دوم هستند.
• مشکلات مربوط به بارداری: اغلب موارد بارداری پرخطر به خاطر بروز مشکلات مربوط به خود پروسه‌ی بارداری است و اغلب این مشکلات خطر بسیار کمی برای خود مادر دارند و بیشتر جنین را تحت تاثیر قرار می‌دهند. برخی از مهم‌ترین این مشکلات عبارتند از:
  • زایمان زودرس: زایمانی است که قبل از هفته 37 بارداری آغاز شود. هرچند راهی برای دانستن این موضوع وجود ندارد که کدام زن به عارضه زایمان زودرس دچار می‌شود، اما برخی از عوامل هستند که احتمال بروز زایمان زودرس را افزایش می‌دهند، مانند عفونت، کوتاه بودن دهانه‌ی رحم و یا سابقه‌ی داشتن زایمان زودرس.
  • بارداری چندقلویی: به این معناست که شما بیش از یک بچه در شکم خود دارید (دو قلو، سه قلو، چهارقلو و غیره). بارداری چندقلویی در بین زنانی که به دنبال درمان‌های ناباروری، باردار شده‌اند بیشتر شایع است و احتمال بروز زایمان زودرس، دیابت بارداری و فشار خون بالای بارداری را افزایش می‌دهد.
  • جفت سرراهی: به وضعیتی گفته می‌شود که در آن جفت مادر جلوی دهانه‌ی رحم را می‌گیرد. این وضعیت می‌تواند موجب خونریزی شود خصوصا اگر مادر انقباضات رحمی داشته باشد. اگر با نزدیک شدن به زمان زایمان همچنان جفت دهانه‌ی رحم را پوشش داده باشد، پزشک انجام سزارین را برای کاهش خطر خونریزی توصیه می‌کند.
  • مشکلات جنینی: که در برخی موارد در تصاویر سونوگرافی قابل مشاهده است. بین 2 الی 3 درصد از تمامی کودکان دارای مشکلات ساختاری خفیف تا شدید در روند رشد خود هستند. در برخی موارد ممکن است سابقه‌ی خانوادگی در ابتلا به مشکلات جنینی وجود داشته باشد، اما در موارد دیگر این مشکلات کاملا غیرمنتظره هستند.

مراقبت های بارداری پرخطر

در صورتی که حاملگی شما دارای ریسک بالا باشد، نیاز به مراجعات مکرر به پزشک متخصص در طول دوران بارداری خواهید داشت. احتمالاً باید بیشترین تعداد سونوگرافی را انجام دهید تا پزشک مطمئن شود که جنین به طور کامل سالم و در حال رشد است. فشار خون شما به صورت منظم بررسی می‌شود و ادرار شما نیز تحت آزمایش قرار می‌گیرد تا هر گونه دفع پروتئین یا عفونت مجاری ادراری به موقع تشخیص داده شود. همچنین، ممکن است برخی تست‌های ژنتیکی و آزمایشات مرتبط با تشخیص اختلالات دیگر، به ویژه اگر سن شما بالای 35 سال باشد یا دارای سابقه اختلالات ژنتیکی در بارداری قبلی باشید، انجام شود. اگر به بیماری خاصی مانند دیابت، آسم یا فشار خون مبتلا هستید، پزشک داروهای لازم را برای شما تجویز خواهد کرد. در صورتی که پزشک شما در طول دوران بارداری احساس کند که سلامت شما یا کودک شما در خطر است، ممکن است لازم باشد که کودک زودتر از موعد به دنیا بیاید.

برای گذراندن دوران بارداری سالم چه کاری می‌توانید انجام دهید؟

با انجام اقدامات زیر می‌توانید به حفظ سلامت خود و کودک خود کمک کنید:

1. حضور در تمامی نوبت‌های ملاقات پزشک: حتماً در تمامی نوبت‌های ملاقات پزشک خود حاضر شوید تا هیچ تست یا آزمایشی را از دست ندهید و هر گونه مشکلی به هنگام تشخیص داده شود.

2. رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی سالم شامل انواع پروتئین، شیر و فرآورده‌های شیر، میوه و سبزیجات است. با پزشک خود در مورد تغییراتی که لازم است در رژیم غذایی خود ایجاد کنید مشورت کنید.

3. مصرف داروها و مکمل‌ها: تمامی داروها و مکمل‌هایی مانند آهن و ویتامین را که پزشک تجویز کرده است طبق دستور او مصرف کنید. هیچ دارو یا مکمل یا ویتامینی را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید.

4. مصرف اسید فولیک: هر روز اسید فولیک را مصرف کنید، زیرا حاوی نوعی ویتامین B است. خوردن فولیک اسید قبل از بارداری و طی چند ماه اول بارداری احتمال بروز نقص عصبی و سایر نقایص مادرزادی را در کودک بسیار کاهش می‌دهد.

5. ورزش: پزشک ممکن است دستور العمل‌های ورزش یا حرکات خاصی را پیشنهاد کند که تمامی آن‌ها باید به درستی انجام شوند.

6. اجتناب از افراد بیمار: از افرادی که سرما خورده یا دچار عفونت هستند دوری کنید.

7. یادداشت حرکات جنین: پزشک ممکن است از شما بخواهد که حرکات جنین را در هر روز یادداشت کرده و ثبت کنید.

از علائم هشداردهنده‌ ای که باید آگاه باشید.

مانند هر زن باردار دیگری، شما باید از علائم هشداردهنده‌ی ممکن آگاه بوده و مراقب بروز آن‌ها باشید. این موضوع بدین معنا نیست که شما قطعا با بروز این علائم دچار مشکل جدی شده‌اید. اما اگر یکی از این علائم را داشته باشید، بسیار مهم است که سریعا به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات درمانی انجام شود. برای مثال چند مورد از علائم هشدار دهنده‌ای که باید در صورت بروز آن‌ها با پزشک تماس بگیرید در ادامه آورده شده‌اند:

• از حال رفتن (از دست دادن ناگهانی هوشیاری)
• خونریزی شدید واژینال
• درد شدید در شکم یا لگن
• داشتن علائم مسمویت حاملگی مانند :
  • ورم ناگهانی صورت و دست و پاها
  • بروز مشکلات بینایی (مانند تاری دید و سیاه رفتن چشم‌ها)
  • داشتن سردردهای شدید در دوران بارداری
• داشتن هرگونه خونریزی از واژن
• درد شکم یا دل پیچه
• داشتن تب
• داشتن انقباضات شکمی مکرر (با درد یا بدون درد) طی یک ساعت. منظور از انقباض مکرر، بروز 8 یا تعداد بیشتری انقباض طی یک ساعت و یا 4 انقباض یا بیشتر طی 20 دقیقه و بعد از تغییر حالت دادن و خوردن مایعات است.
• خارج شدن ناگهانی مایع از واژن
• داشتن درد کمر مداوم یا درد لگن که بهبودی پیدا نمی کند.
• متوجه شوید که جنین حرکت نمی کند یا نسبت به قبل بسیار کمتر حرکت می‌کند.