دیابت بارداری

ابتلا به دیابت بارداری یکی از عوارض جانبی بارداری است. به همین دلیل بسیاری از خانم ها در دوران بارداری خود که به دکتر سمامی مراجعه می کنند، در خصوص این بیماری سوالاتی می پرسند. سلول های بدن برای آن که بتوانند به صورت نرمال فعالیت های خود را انجام دهند، نیاز به استفاده از قند دارند. میزان قند مورد نیاز برای استفاده در سلول های بدن به وسیله هورمون انسولین کنترل می شود. حال افرادی هستند که به انسولین تولید شده بدنشان پاسخ نمی دهد و در برابر ترشح این ماده مقاومت نشان می دهند و یا ممکن است میزان انسولینی که ترشح می شود کم تر از میزان مورد نیاز بدن باشد، در این صورت تجمع قند می تواند منجر به آسیب رسیدن به بدن شود. به صحبت های دکتر سمامی در این خصوص گوش دهید.

علت ابتلا به دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری زمانی رخ می‌دهد که بدن شما نتواند در طول دوران بارداری به میزان کافی انسولین تولید کند، این ماده به بدن شما کمک می‌کند که میزان گلوکز خون را در حد مناسب حفظ و برای تولید انرژی گلوکز مصرف کند. در طول دوران بارداری، بدن هورمون‌های بیشتری تولید می‌کند و دچار تغییرات بیشتری نظیر افزایش وزن می‌شود. این تغییرات باعث می‌شوند که سلول‌های بدن نتوانند به‌ ‌طور مؤثری انسولین را مصرف کنند؛ به این وضعیت مقاومت به انسولین گفته می‌شود. مقاومت به انسولین نیاز بدن شما به انسولین را افزایش می‌دهد. اگر لوزالمعده شما نتواند به میزان کافی انسولین تولید کند، شما به دیابت بارداری مبتلا می‌شوید. تمام زنان باردار در اواخر دوره بارداری خود تا حدی دچار مقاومت به انسولین می‌شوند. اگرچه مواردی نیز وجود دارد که زنان قبل از باردار شدن معمولاً به دلیل افزایش وزن دچار مقاومت به انسولین می‌شوند.

بسیاری از خانم های باردار در خصوص دیابت بارداری نیز سوال می پرسند که چه عواملی سبب ابتلا به این عارضه می شود. ابتلا به این بیماری دلایل مختلفی دارد. دکتر سمامی در ادامه در خصوص برخی از دلایل ابتلا به بیماری دیابت بارداری نکاتی را بیان می کند. افرادی که مستعد ابتلا به این عارضه در بارداری هستند شامل موارد زیر هستند.

1- از قبل به بیماری دیابت مبتلا بوده اند.

2- مادر اضافه وزن داشته باشد.

3- یکی از اعضای خانواده به دیابت مبتلا باشد.

4- بارداری در سنین بالای 25 سال اتفاق بیوفتد.

عوارض دیابت بارداری

این سوال برای زنان باردار پیش می آید که دیابت بارداری چه عوارضی برای خود و جنینشان دارد. دکتر فاطمه سمامی متخصص زنان و زایمان و نازایی در پاسخ به این سوال می گویند که در صورت ابتلای مادر به دیابت بارداری اولین عارضه قابل مشاهده افزایش وزن جنین است. به همین دلیل با افزایش وزن جنین، زایمان برای مادر با مشکل رو به رو می شود. در خانم هایی که به دیابت بارداری مبتلا شده اند، احتمال ریسک ابتلا به فشار خون دوران بارداری نیز افزایش پیدا می کند.

خطر ابتلا به دیابت بارداری افزایش می‌یابد، در صورتی که شما:

• اضافه وزن دارید.
• سابقه دیابت بارداری دارید.
• نوزادی با وزن بیش از 4 کیلوگرم به دنیا آورده‌اید.
• پدر و مادر، برادر و یا خواهر شما به دیابت نوع 2 مبتلا هستند.
• پیش دیابت دارید. (وضعیتی که در آن میزان گلوکز خون شما بیشتر از حد طبیعی است، اما به مقدار لازم برای تشخیص دیابت نرسیده است).
• به نوعی اختلال هورمونی موسوم به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک مبتلا هستید.

اقدامات کاهش ابتلا به دیابت بارداری

دکتر سمامی به مادرانی که می خواهند باردار شوند و می خواهند احتمال ابتلا به دیابت بارداری را کاهش دهند، نکاتی را متذکر می شوند:

1- در خانم هایی که دارای اضافه وزن قبل از بارداری هستند، باید با ورزش و رژیم غذایی سالم، وزن را پایین آورند.

2- کشیدن سیگار را کنار بگذارند.

زمانی که باردار هستید، نباید برای کاهش وزن خود اقدام کنید. بلکه باید برای حفظ سلامتی جنین خود وزن‌تان را افزایش دهید. با وجود این افزایش وزن زیاد در مدت کوتاه، خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می‌دهد. پزشک به شما می‌گوید که در دوران بارداری افزایش وزن و میزان فعالیت فیزیکی شما باید چقدر باشد.

تست قند خون در دوران بارداری

تمامی خانم های باردار در ماه 6 و 7 بارداری ( هفته های 24 تا 28 بارداری ) باید تست قند خون بدهند. نحوه انجام این آزمایش خون به این صورت است که مادر باید شربت شیرینی را نوشیده و بعد از گذشت یک ساعت، آزمایش را انجام دهد.

آیا دیابت بارداری قابل درمان است؟

درمان دیابت بارداری به میزان قند خون مادر بستگی دارد. در خانم هایی که قند خون پایینی دارند، درمان قند خون با ورزش و رژیم غذایی انجام می شود. ولی در خانم هایی که افزایش قند خون زیاد بوده است، با دارو باید درمان شود.

تغییر رژیم غذایی

یکی از روش های کاهش قند خون، تغییر رژیم غذایی است که با کاهش خوردن مواد غذایی شیرین و چرب، قند خون کاهش پیدا می کند.

فعالیت های ورزشی

انجام فعالیت های ورزشی به درمان دیابت کمک نمی کند. با این حال افرادی که دارای فعالیت هستند، می توانند قند خون را کنترل نمایند.

با کنترل و کاهش وزن، قند خون نیز کاهش می یابد. خانم هایی که قبل از بارداری، ورزش می کرده اند، می توانند بعد از زایمان نیز، به فعالیت های خود ادامه دهند. با این حال قبل از شروع ورزش باید با متخصص زنان و زایمان مشورت نمایید.

آیا در زمان ابتلا به دیابت بارداری نیاز به مراجعه به متخصص است؟

دکتر سمامی متخصص زنان در پاسخ به این سوال این گونه بیان می کند که، باید خانم هایی که به دیابت بارداری مبتلا هستند، تعداد جلسا بیشتری باید به متخصص زنان مراجعه نمایند تا جنین و میزان قند خون بررسی شود. گاهی نیاز است تا میزان دوز انسولین تغییر نماید. همچنین زمان مناسب برای تشخیص دیابت بارداری هفته 24 – 28 می باشد. اگر احتمال ابتلا به دیابت بارداری شما بالا باشد، پزشک در اولین جلسه ملاقات بعد از بارداری برای تشخیص دیابت آزمایش خون را برای شما تجویز می‌کند. اگر آزمایش نشان دهد که میزان گلوکز خون شما بیشتر از حد طبیعی است، ابتلا به دیابت در شما تشخیص داده می‌شود اما هنوز به دیابت بارداری مبتلا نیستید.

دیابت بارداری و زایمان طبیعی

خانم هایی که دیابت بارداری مبتلا هستند، نوزادانی با وزن بالا به دنیا می آورند. به همین دلیل برای انجام زایمان طبیعی مادر باید شرایط این نوع زایمان را داشته باشد. همچنین متخصص زنان در شمال تهران، ابعاد لگن را بررسی می کند که برای جنین در زمان زایمان طبیعی مشکلی پیش می آید یا خیر. بعد از این معاینات و بررسی ها نوع زایمان مشخص می شود.

دیابت بارداری چه تأثیری بر روی نوزاد دارد؟

اگر به دلیل عدم کنترل دیابت بارداری، میزان گلوکز خون شما تا حد زیادی افزایش یابد، گلوکز خون جنین نیز بالا می‌رود. در این شرایط لوزالمعده جنین باید مقدار زیادی انسولین تولید کند تا بتواند گلوکز بالای خون را کنترل کند. گلوکز اضافی موجود در خون جنین به صورت چربی ذخیره می‌شود. دیابت بارداری کنترل نشده یا درمان نشده می‌تواند منجر به بروز مشکلات زیر در جنین شود.

• متولد شدن نوزاد با بدنی بزرگ‌تر از یک بدن طبیعی که به آن ماکروزومی یا جنین بزرگ گفته می‌شود. این وضعیت زایمان را دشوار کرده و برای سلامت نوزاد خطرناک است.
• کاهش قند خون نوزاد بعد از تولد که به آن هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) گفته می‌شود.
• ابتلا به مشکلات تنفسی که به آن سندروم زجر تنفسی نوزاد نیز گفته می‌شود.
• افزایش خطر مرگ جنین قبل از تولد و یا در مدت کوتاهی بعد از آن

علاوه بر این ممکن است نوزاد با بیماری زردی متولد شود. ابتلا به این بیماری در نوزادان مادرانی که سابقه دیابت بارداری داشته‌اند، بیشتر است. در نوزادان مبتلا به زردی، رنگ پوست و سفیدی‌ چشم نوزاد زرد می‌شود. این بیماری معمولاً پس از مدتی برطرف می‌شود، اما گاهی برای تسریع آن نوزاد تحت لامپ‌های مخصوص قرار می‌گیرد. تغذیه نوزاد با مقدار زیادی شیر مادر می‌تواند به رفع زردی کمک کند. همچنین به احتمال زیاد نوزاد با گذشت زمان به افزایش وزن یا دیابت نوع 2 دچار خواهد شد.

آیا برای بررسی سلامتی جنین در طول دوران بارداری آزمایش‌های دیگری باید انجام دهم؟

اگربه دیابت بارداری مبتلا هستید، پزشک به شما توصیه می‌کند که برای بررسی وضعیت سلامتی جنین چند آزمایش دیگر هم انجام دهید؛ این آزمایش‌ها عبارتند از:

• سونوگرافی روشی است که در آن از امواج اولتراسوند برای بررسی میزان رشد جنین استفاده می‌شود. این آزمایش علاوه بر این نشان می‌دهد که اندازه نوزاد بزرگ‌تر از حد طبیعی است یا خیر.
• تست بدون استرس که طی آن یک مانیتور بر روی شکم گذاشته می‌شود تا مشخص گردد که آیا ضربان قلب جنین هنگام فعالیت به مقدار مناسب افزایش می‌یابد یا خیر.
• تست حرکت برای شمارش تعداد دفعات حرکات جنین در زمان فعالیت جنین

درمان

درمان دیابت بارداری به معنی انجام اقداماتی است که به فرد کمک می‌کند تا میزان گلوکز خون خود را در حد طبیعی نگه دارد. پزشک برای رسیدن به این حد طبیعی به شما کمک می‌کند. شما می‌توانید با انجام اقدامات زیر میزان گلوکز خون خود را کنترل کنید:

• خوردن غذای سالم
• انجام فعالیت‌های فیزیکی
• تزریق انسولین در صورت نیاز

استفاده از یک برنامه غذایی سالم به شما کمک می‌کند تا میزان گلوکز خون خود را در حد مناسب نگه دارید.

تغذیه، رژیم غذایی، مکمل‌ها و مواد مغذی: تیم مراقبت بهداشتی به شما کمک می‌کند که با انتخاب غذاهایی که برای شما و جنین مفید است، یک برنامه غذایی سالم را ادامه دهید. مصرف کردن رژیم غذایی برای شما در دوران بارداری و همچنین بعد از آن مفید است.

ورزش و فعالیت‌های فیزیکی: انجام ورزش و فعالیت‌های فیزیکی به شما کمک می‌کند تا گلوکز خون خود را به حد مطلوب برسانید. در مورد نوع فعالیت‌هایی که برای شما مفید است با پزشک خود مشورت کنید. اگر فعالیتی دارید در مورد آن با پزشک خود صحبت کنید. انجام فعالیت‌های فیزیکی خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و مشکلات مربوط به آن را در آینده کاهش می‌دهد. شما باید از هم اکنون عادت خوب را در خود و فرزندتان پرورش دهید.

تزریق انسولین: اگر در رساندن گلوکز خون خود به حد طبیعی با مشکل مواجه هستید، باید در حین دنبال کردن یک برنامه غذایی مناسب و انجام فعالیت‌های فیزیکی، دارویی به نام انسولین مصرف کنید. تیم مراقبت‌های بهداشتی به شما نشان می‌دهد که چگونه انسولین را تزریق کنید. تزریق انسولین اثرات مضری برای جنین به همراه نخواهد داشت.

آیا باید آزمایش‌های دیگری هم انجام دهم؟

تیم پزشکی به شما می‌گوید که چگونه میزان ماده شیمیایی موسوم به کتون را در ادرار یا خون خود در هنگام صبح آزمایش کنید. میزان بالای کتون نشان دهنده این است که بدن شما از چربی به جای غذایی که خورده‌اید، برای تولید انرژی استفاده می‌کند. در دوران بارداری نباید چربی بدن شما برای تولید انرژی مورد استفاده قرار گیرد، زیرا کتون می‌تواند برای سلامتی نوزادتان مضر باشد. اگر میزان کتون موجود در ادرار یا خون شما زیاد باشد، پزشک به شما توصیه می‌کند که مقدار یا نوع غذایی را که مصرف می‌کنید و یا زمان غذا خوردن خود را تغییر دهید.

دیابت بارداری بعد از زایمان

به طور معمول در خانم هایی که به دیابت بارداری مبتلا هستند، بعد از زایمان این عارضه برطرف می شود. همچنین افرادی که در دوران بارداری نیاز به انسولین داشته اند، بعد از زایمان قند خون توسط پزشک بررسی می شود و ادامه و یا عدم ادامه تزریق انسولین بیان می شود.
با این حال خانم هایی که به دیابت مبتلا بوده و در دوران بارداری با افزایش قند خون رو به رو شده اند، ممکن است تا آخر عمر نیاز به استفاده از انسولین باشند.
به همین دلیل خانم هایی که به دیابت بارداری مبتلا شده اند، باید بعد از 2 تا 3 ماه بعد از زایمان آزمایش قند خون بدهند. همچنین در سال های آتی نیاز به چکاپ های دوره ای قند خون دارند.

دیابت بارداری چه تاثیری بر زن باردار و جنین او دارد؟

سبب چاقی وافزایش وزن و درشت شدن جنین می شود که صورت بروز چنین مشکلی نیاز به سزارین، خطر مسمومیت حاملگی افزایش پیدا می کند و در صورتیکه کنترل نشود خطر مرگ ناگهانی جنین را به همراه دارد.

ایا من در بارداری دیابت می گیرم؟

جواب به این سوال سخت است ولی اگر شما در حاملگی قبلی دیابت بارداری داشتید یا چاق هستید همچنین  اگر در خانواده دیابت دارید وحتی در سن بالای 25 سال دارید احتمال دیابت افزایش پیدا می کند.

چطور ریسک دیابت بارداری را کم کنم؟

غذای سالم بخورید به طور منظم ورزش کنید وسیگار نکشید

آیا در حاملگی از بابت دیابت بارداری تست خواهم شد؟

بله حتما حدود 6 تا7 ماهگی وحتی بعضی موارد زودتر به شما شربت قند داده می شود و در عرض 1 ساعت یا چند ساعت قند شما چک می شود، پزشک با دیدن این آزمایش تشخیص می دهد.

چگونه دیابت بارداری درمان می شود؟

بعضی زنان به رژیم غذایی وبعضی به انسولین نیاز دارند.

آیا باید برای کنترل دیابت ورزش کنم؟

شما به ورزش برای کنترل قند خون نیاز ندارید ولی در صورتیکه فعال باشید می توانید به کنترل قند خون کمک کنید.

آیا مراقبت بارداری ام بیشتر می شود ؟

بله حتما باید دفعات بیشتر ویزیت شوید، آزمایش مکرر بدهید و دفعات نیاز به سونوگرافی افزایش می یابد.

آیا می توانم زایمان طبیعی داشته باشم؟

بله اگر قندتان خوب کنترل شود .

بعد تولد چه می شود ؟ دیابتی می مانم؟

به احتمال زیاد دیابت بهبود می یابد ولی باید پزشکتان قند خونتان را بعد زایمان چک کند، در خانم هایی که قند بارداری می گیرند احتمال گرفتن دیابت در طول زندگی بالاتر است.

سخن آخر

خانم های باردار بهتر است که در تمامی این دوران، زیر نظر متخصص زنان و زایمان در شمال تهران باشند تا زایمان سالمی را تجربه نمایند.