علت ناباروری

می دانستید شیوع ناباروری یا نازایی در کل جمعیت حدود 15% می باشد؟ در صورتی که زوجی مدت یک سال بدون استفاده از ابزار جلوگیری از بارداری برای باروری تلاش کنند اما موفق نشوند . البته در مورد خانم هایی که بالاتر از 35 سال سن دارند این مدت کمتر است 6 ماه در نظر گرفته می شود.

علت نازایی چیست؟

در واقع نازایی را به عنوان بیماری زوجین درنظر گرفته می شود . که درصدی علت آن زنانه می باشد وحدود نیمی از علت نازایی مردانه است که در ادامه به طور مفصل به آن می پردازیم.

علت ناباروری مردان

ناباروری در مردان می تواند به علل ذیل باشد :

• مشکل در تولید اسپرم
• تعداد و تحرک اسپرم کم باشد
• اسپرم شکل غیر طبیعی داشته باشد .
• بیماری های سیستمیک

علت ناباروری زنان  

• مشکل در تخمک گذاری
• ذخیره تخمدان کم باشد.
• اشکال در لوله های رحمی باشد.
• شکل رحم مشکل داشته باشد مانند رحم دو شاخ یا دیواردار

حدود 15% علتهای ناباروری ناشناخته است که هیچ یک از زوجین علت آن نیستند.

آیا اندومتریوز باعث ناباروری می شود؟

بافت داخلی رحم زمانی که در خارج از رحم مانند داخل لگن یا سایر اعضای شکم وارد شده و رشدکند منجر به بیماری اندومتریوز می شود که باعث چسبندگی های لوله می شود و ارتباط بین لوله های رحمی و تخمدان را بهم می زند . همچنین می تواند باعث تخریب بافت تخمدان شود . در واقع هم در تعداد و هم در کیفیت تخمدان ها اثر می گذارد . بنابراین می تواند باعث ایجاد ناباروری با علت آناتومیک لوله ای رحمی برای بیمار ایجاد کند.

مهم ترین علامت این بیماری دردهای مزمن و شدید لگنی است که ممکن است درد شدیدی در هنگام دفع ادرار داشته باشد که معمولا تشخیص آن با لاپاراسکوپی است . اگر اندومتریوز تنها باعث چسبندگی لوله های رحمی و بافت های اطراف آن باشد درمان آن نیز با لاپاراسکوپی انجام می شود.

درمان اندومتریوز با روش های درمان ناباروری

در صورتی که فرد مبتلا به اندومتریوز ذخیره تخمدان پایینی دارد ( با تست های آزمایشگاهی مشخص می شود ) درمان در همان ابتدا با ivf می باشد . همچنین اگر فرد 6 ماه بعد از لاپاراسکوپی درمان نشود از روش ivf استفاده می شود . البته این بیماری امکان عود مجدد و بازگشت را دارد و ممکن است بعد از گذشت 6 ماه از درمان فرد مبتلا به اندومتریوز شود.

آیا با وجود اندومتریوز می توان باردار شد؟

به صورت کلی بافت های اندومتریوز با بارداری کاهش می یابد . زیرا بارداری باعث افزایش سطح استروژن در بدن می شود که خود عاملی برای کوچک شدن بافت اندومتریوز می شود . معمولا مشکلی برای بارداری ایجاد نمی کند اما باید تحت پزشک یک متخصص زنان خوب باشند .

ناباروری به دلیل وجود آنتی بادی ها

در صورتی که در طی آزمایشاتی که برای بررسی علل ناباروری انجام می شود،  تست آنتی بادی ها مثبت باشد ، می تواند از  دلایل اصلی ناباروری شناخته شود  زیرا که می تواند باعث عدم گرفتن جفت و تشکیل جنین شود .

حتی گاهی آنتی بادی هایی بر علیه اسپرم وجود دارند که  سبب ناباروری در خانم ها می شود .

بالانس نبودن آنتی بادی ها و پروتئین هایی که  در سیستم ایمنی درگیر هستند ، نیز می تواند مشکل زا باشد .

تمام این موارد لازم است تا توسط متخصص زنان  تست و بررسی شود  تا علت شناخته و متناسب با آن راه درمان انتخاب شود .

همچنین مواردی مثل  بیماری خود ایمنی  سلیاک  که در طی آن  بافت  روده ای توسط خود بدن مورد حمله قرار می گیرد  و سبب بروز مشکلات گوارشی عدیده ای  می شود ، بعضا در خانم هایی که  بیماری سلیاک، درمان  نشود،  می تواند ناباروری را ایجاد کند  و از تشکیل شدن جفت جلوگیری کند .

زمانی که توسط متخصص زنان ، تست ها و آزمایشات لازم  تجویز می گردد ، لازم است تا در آزمایشگاه تمام موارد بررسی  شود و تعیین شود  که آیا ناباروری به دلیل سیستم خود امینی ایجاد شده است یا  دلایل دیگری دارد .  این  بررسی تنها با کمک یک آزمایش خون است  که به راحتی انجام می شود .

ناباروری در زنان با علل ژنتیک

ناباروری در زنان  با علل ژنتیکی  خصوصا اختلالات کروموزومی نیز رخ می دهد . بیشترین درصد اختلالات کروموزومی  در تعداد کروموزوم ها دیده می شود . خصوصا در خانم ها که شامل دو کروموزوم ایکس هستند . درصورت حذف یک کروموزوم ایکس ، سبب ایجاد یک سندرم، به نام  سندرم ترنر می شود .

سندرم ترنر مجموعه علامت هایی دارد:

کوتاه بودن قامت

در ناحیه گردن، پوستی  شل و اضافه

اختلال در قاعدگی ماهانه

وجود مشکلات هورمونی

معمولا در این خانم ها عقیمی وجود دارد . معمولا این تشخیص در سنین کودکی انجام می شود زمانی که کودک به مدرسه می رود و با هم سال های خود مقایسه می شود، والدین متوجه کودک می شوند .

جهش در ژن های هورمونی

در ناباروری زنان یکی دیگر از دلایل  تحت عنوان جهش  در ژن های هورمونی  است ، که در دستگاه تناسلی زنان سبب بروز مشکلات ناباروی می گردد .  گاهی می شود برخی از این اختلالات را  با تجویز دارو درمان کرد .

در نهایت می توان گفت  ناباروری می تواند به  دلایل بسیار مختلفی رخ دهد،  در مرحله اول برای درمان ناباروری لازم است تا علت آن تشخیص داده شود  و متناسب با آن راهکار درمانی توصیه شود .

دکتر فاطمه سمامی متخصص زنان در شرق تهران بعد از بررسی علل ناباروری ، بهترین روش برای درمان را  که زوجین در کوتاه ترین زمان به نتیجه برسند را انتخاب می کنند .

تشخیص ناباروری

از آنجائیکه بیشترین علت ناباروری ، مردانه است ابتدا تست اسپرم از مرد گرفته می شود تا از نظر تعداد ، کیفیت و تحرک اسپرم بررسی می شود . در صورتی که مرد آزواسپرمی داشته باشد از نظر هورمون گناداتین ( هورمونی که از مغز ترشح می شود ) بررسی می شود در صورتی که اسپرم داشته باشد با نمونه برداری از بدن مرد خارج می شود و در روش ivf مورد استفاده قرار می گیرد . در صورتی که اسپرمی در نمونه برداری وجود نداشته باشد باید از روش اهدای جنین استفاده کرد.

چه زمانی برای درمان ناباروری اقدام کنیم ؟

در صورتی که سن خانم کمتر از 30 باشد تا یک سال و اگر بیشتر از 35 سال داشته باشد باید 6 ماه تا بارور شدن صبر کند اگر با وجود تلاش ها اتفاقی نیافتد باید برای درمان نازایی اقدام کند . زیرا ذخیره تخمدان و کیفیت آن در این سن کاهش پیدا می کند و بعد از سن 40 سالگی احتمال بارداری بسیار کم می شود .

روش های درمان های ناباروری

از جمله رایج ترین روش های درمان ناباروری به شرح زیر می باشد:

درمان ناباروری با ivf

Ivf یا لقاح خارج رحمی روشی است که به صورت مصنوعی لقاح انجام می شود . در این روش اسپرم داخل تخمک تزریق می شود  . این تخمک با داروهایی تحریک می شوند و فولیکول های آن شروع به رشد می کنند . این تخمک ها گرفته شده و داخل اسپرم در آزمایسشگاه تزریق می شود . جنین حاصل از این لقاح مصنوعی بعد از 2 یا 3 روز به رحم مادر منتقل می شود و شروع به رشد می کند.

میزان موفقیت درمان ناباروری با ivf

میزان موفقیت در کل دنیا با این روش 30 تا 40 درصد تخیمن زده شده است . ممکن است با چندین پروسه ivf بارداری اتفاق نیافتد ، بررسی های دیگری انجام می شود و همه چیز نرمال بود ژن های لانه گزینی و از نظر ایمونولوژی بررسی می شود که روش جدیدی است .

درمان ناباروری با iui

درمان ناباروری با iui  روشی برای کمک به بارداری خانم هاست . سیستم تولید مثل زنان عبارتند از : وازن ، گردن رحم ، رحم ، لوله های فالوپیان و تخمدان ها . در بین عادات ماهانه زنان هر ماه تخمدان ها یک تخمک رها می کند که فرآیند تخمک گذاری نامیده می شود . پس از تخمک گذاری ، تخمک ها وارد لوله های فالوپ می شوند . زنان در صورت داشتن مقاربت در روز تخمک گذاری یا روز بعد از آن باردار می شوند . در این زمان اسپرم در مجاورت تخمک آزاد شده در لوله های فالوپ قرار گرفته و منجر به لقاح می شود . iui  برای زنانی است که مشکل بارداری دارند . این روش جزو اولین روش های ناباروری محسوب می شود . در این روش تلقیح اسپرم به داخل رحم اتفاق می افتد . این روش در مواردی ذیل استفاده می شود :

• مشکل در بافت رحم باشد .
• ترشحات غیرعادی وجود دارد .
• رحم یا گردن رحم وضعیت طبیعی ندارد.
• مشکل در آنتی بادی ضد اسپرم دارند.
• زوجی که آلوده به ویروس ایدز یا هپاتیت باشد بخصوص در خانم ها
• خانم هایی که درد شدید در هنگام نزدیکی دارند یا واژینیموس دارند

ممکن است فرد بدون تحریک تخمدان وارد پروسه iui شود که میزان موفقیت آن بسیار کم است . در صورتی که تعداد تخمک ها افزایش می یابد موفقیت آن افزایش می یابد . بعد از تحریک تخمک گذاری با دارو در زمان مناسب بعد از اینکه تخمک ها آمادگی لازم را پیدا کردند آمپولی تزریق می شود تا باعث رهاسازی تخمک ها شود. سپس در موعد مقرر اسپرمی ازمرد گرفته می شود و در محیط آزمایشگاه شستشو داده می شود و در نهایت اسپرم با کیفیت بهتری انتخاب می شود وبه داخل رحم تلقیح می شود . بعد از دو هفته باید تست بارداری انجام شود تا اینکه بررسی کنند بارداری اتفاق افتاده یا نه .