متخصص زنان و زایمان سرکلاژ یا دوختن دهانه رحم (سرویکس) را در صورتی پیشنهاد می‌دهد که احتمال باز شدن دهانه رحم قبل از موعد زایمان وجود داشته باشد یا این که باز شدن دهانه رحم زود شروع شده باشد. در هر حال عمل سرکلاژ برای تمام بانوان باردار مناسب نیست و همواره از زایمان زودرس جلوگیری نمی‌کند. در ادامه با ما همراه باشید تا از عوارض سرکلاژ، مناسب بودن این عمل و مزایای احتمالی آن برای خود و نوزادتان اطلاع یابید.
سرکلاژ چیست؟
دوختن دهانه رحم عملی است که در آن دهانه رحم در طول بارداری با بخیه بسته میشود تا از سقط جنین یا زایمان زودرس جلوگیری شود. دهانه رحم بخش پایین‌تر رحم است که رو به واژن باز میشود. جراحی سرکلاژ دهانه رحم را می‌توان از راه واژن (سرکلاژ سرویکس از راه واژن) یا از راه شکم انجام داد، که البته روش دوم کاربرد کمتری دارد. بخیه‌ها معمولاً حوالی هفته سی‌و‌هفتم بارداری کشیده میشود.
دلیل انجام سرکلاژ
دهانه رحم قبل از حاملگی بسته و محکم است. اما دهانه رحم در بارداری به تدریج نرم میشود و طول آن کاهش می‌یابد (افاسمان) و باز میشود (اتساع) تا برای زایمان آماده شود. اگر دهانه رحم ضعیف باشد، زودتر از موعد زایمان باز میشود.
دکتر عمل بستن دهانه رحم را به منظور جلوگیری از زایمان زودرس در شرایط زیر توصیه می‌کند:
- سابقه سقط جنین در سه ماهه اول یا دوم در اثر اتساع بدون درد دهانه رحم و بدون وضع حمل دردناک یا خروج جفت (توصیه مبتنی بر سابقه سرکلاژ)
- پیش از این انجام دادن عمل سرکلاژ به دلیل اتساع (باز بودن، گشاد شدن) بدون درد دهانه رحم در سه ماهه دوم بارداری
- هنگام معاینه تشخیص دادن باز شدن بدون درد دهانه رحم در سه ماهه دوم
- بارداری تک‌قلویی، سابقه زایمان زودرس خودبه خودی قبل از هفته سی‌و‌چهارم و در سونوگرافی قبل از هفته بیست‌و‌چهارم متوجه کوتاه بودن طول دهانه رحم (کوتاه‌تر از 25 میلی‌متر) شدن
بهترین زمان انجام سرکلاژ
قبل از انجام عمل سرکلاژ (دوختن دهانه رحم)، متخصص زنان و زایمان سونوگرافی را انجام می‌دهد تا علائم حیاتی جنین را بررسی کند و اطمینان حاصل کند که هیچ نقص مادرزادی جدی وجود ندارد. همچنین، ممکن است نمونه‌ای از ترشحات دهانه رحم را بردارد یا تست آمینوسنتز انجام دهد تا احتمال وجود عفونت را بررسی کند. در صورتی که نیاز به درمان عفونت با آنتی‌بیوتیک وجود داشته باشد، دوره درمان باید قبل از انجام سرکلاژ کامل شود.
بهترین حالت این است که عمل سرکلاژ (دوختن دهانه رحم) با توجه به سوابق بین هفته دوازدهم تا چهاردهم بارداری انجام شود. با این حال، اگر در معاینه لگن یا سونوگرافی مشخص شود که دهانه رحم در حال باز شدن است، ممکن است عمل سرکلاژ دهانه رحم تا هفته بیست و چهارم نیز انجام شود. اما بستن دهانه رحم معمولاً پس از هفته بیست و چهارم به دلیل خطر پارگی کیسه آب و تحریک زایمان زودرس انجام نمی‌شود. همچنین، جراحی سرکلاژ در شرایط خاص ممکن است قبل از بارداری انجام شود. در صورت افتادگی کیسه آب جنین، یعنی بیرون زدن کیسه آب از دهانه سرویکس، متخصص زنان و زایمان جراحی سرکلاژ را پس از درمان این عارضه انجام می‌دهد.
روش انجام سرکلاژ
متخصص زنان و زایمان ابتدا اسپکولم را وارد واژن می‌کند و دهانه رحم را با فورسپس حلقوی می‌گیرد و برای انجام عمل از تصاویر سونوگرافی بهره می‌برد. متخصص زنان و زایمان احتمالاً سرکلاژ را به روش مک دونالد (McDonald) یا شرودکار (Shirodkar) انجام می‌دهد. بر اساس پژوهش‌های انجام شده هیچ تفاوت قابل توجهی بین نتایج این دو روش وجود ندارد. در روش سرکلاژ مک دونالد، متخصص از سوزن بخیه‌هایی استفاده می‌کند و آنها را از بیرون دور دهانه رحم می‌زند. سپس انتهای بخیه‌ها را گره می‌زند تا دهانه رحم بسته شود.
در روش شیرودکار، متخصص دهانه رحم را با فورسپس حلقوی به سمت خود می‌کشد و در این بین دیواره‌های کناری واژن را به عقب فشار می‌دهد. سپس برش‌های کوچکی را در دهانه رحم ایجاد می‌کند تا به بافت واژن برسد. متخصص در مرحله بعد سوزن را با نوار از برش‌ها رد می‌کند و دهانه رحم را می‌بندد. ممکن است متخصص بافت واژن دستکاری شده در اثر ایجاد برش را نیز بخیه بزند تا در جای خود قرار بگیرد.
در روش سرکلاژ شکمی، متخصص برشی را روی شکم ایجاد می‌کند و رحم را بالا می‌آورد تا بهتر به دهانه رحم دسترسی داشته باشد. سپس با سوزن نواری را دور گذرگاه باریک اتصال دهنده بخش پایین‌تر رحم به دهانه رحم می‌پیچد و برش را می‌بندد. این عمل را می‌توان به روش لاپاراسکوپی نیز انجام داد.
مراقبت پس از دوختن دهانه رحم
متخصص زنان وزایمان پس از سرکلاژ سونوگرافی انجام می‌دهد تا از سلامت جنین مطمئن شود. لکه‌بینی، گرفتگی و ادرار دردناک تا چند روز طبیعی است. برای تسکین درد یا ناراحتی می‌توان استامینوفن (تایلنول و اقلام مشابه) مصرف کرد. اگر متخصص زنان و زایمان برای قرارگیری مجدد بافت واژن دستکاری شده در اثر ایجاد برش در دهانه رحم از بخیه استفاده کرده باشد، ممکن است عبور مواد به مدت دو تا سه هفته تا زمان جذب شدن بخیه حس شود. اگر متخصص سرکلاژ را با توجه به سوابق توصیه کرده باشد، مادر پس از از بین رفتن اثر داروی بی‌حسی مرخص میشود. یک متخصص زنان خوب در تهران محض احتیاط به مادر توصیه می‌کند تا به مدت حداقل یک هفته رابطه جنسی نداشته باشد.
اگر سرکلاژ (دوختن دهانه رحم) به دلیل باز شدن زودهنگام دهانه رحم یا مشخص شدن کوتاه بودن دهانه رحم انجام شود، مادر باید در بیمارستان تحت نظر باشد. متخصص زنان و زایمان محض احتیاط به مادر توصیه می‌کند که فعالیت بدنی و رابطه جنسی را تا هفته سی‌و‌چهارم بارداری محدود کند. متخصص زنان و زایمان از مادر می‌خواهد که تا زمان زایمان هر هفته یا هر دو هفته یک بار برای معاینه دهانه رحم به مطب مراجعه کند.
برداشتن سرکلاژ دهانه رحم
سرکلاژ دهانه رحم اغلب در هفته‌های سی‌و‌هفتم بارداری یا در زمان شروع زایمان زودرس انجام میشود. سرکلاژ مک دونالد به طور معمول در مطب متخصص زنان و زایمان بدون نیاز به بی‌حسی انجام میشود، در حالی که سرکلاژ شیرودکار باید در بیمارستان یا مرکز جراحی انجام شود. بعد از برداشتن سرکلاژ، مادر معمولاً می‌تواند فعالیت‌های معمول خود را تا زمان شروع طبیعی زایمان ادامه دهد. اگر نیاز به انجام سزارین باشد و مادر قصد بارداری مجدد را داشته باشد، ممکن است سرکلاژ شیرودکار را برداشت. اما باید توجه داشت که این عمل ممکن است بر باروری آتی تأثیر بگذارد، بنابراین بهتر است با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
اگر سرکلاژ از راه شکم انجام شده باشد، برای باز کردن مجدد دهانه رحم باید برش دیگری در شکم ایجاد شود. در این حالت، سزارین معمولاً در بازه زمانی هفته‌های سی‌و‌هفتم تا سی‌و‌نهم پیشنهاد میشود. نوزاد می‌تواند از راه برش ایجاد شده در بالای سرکلاژ خارج شود. در صورتی که زایمان سزارین انجام شود، مادر می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد سرکلاژ برداشته شود یا آن را برای بارداری‌های آتی نگه دارد و دهانه رحم همچنان بسته بماند.
عوارض سرکلاژ
عوارض عمل سرکلاژ عبارت است از:
- عفونت
- خونریزی واژینال
- پارگی دهانه رحم
- افتادگی کیسه آب جنین داخل واژن
- پارگی زودرس زودهنگام کیسه آب
- زایمان زودرس و پیش از موعد
- سقط جنین
چنانچه پس از جراحی دوختن دهانه رحم با ترشح مایع از واژن مواجه شدید، فوراً با متخصص زنان و زایمان تماس بگیرید، چون این مورد یکی از نشانه‌های پارگی زودرس و زودهنگام کیسه آب محسوب میشود. متخصص زنان و زایمان ممکن است برداشتن زودتر از موعد سرکلاژ را در صورت پارگی زودرس کیسه آب و عفونت رحم با توجه به مرحله بارداری انجام دهد.
یک پاسخ
سلام. آیا با انجام عمل سرکلاژ با لاپراسکوپی قبل از حاملگی ، درصد حاملگی کم میشود یا نه؟