علت و درمان درد زیر و بالای شکم در دوران بارداری

درد هر از گاه شکم یکی از عوارض شایع بارداری است و اگر چه عموماً بی‌خطر است، اما گاهی نشانه وجود مشکلی جدی است. شایع‌ترین علل درد و ناراحتی شکمی در دوران بارداری بزرگ شدن رحم و یبوست و نفخ است. درهر حال سعی نکنید مشکل را خودتان تشخیص دهید. اگر از دل درد یا انقباض‌های دردناک رنج می‌برید و با علائمی چون لکه بینی، خونریزی، تب و لرز، ترشح واژینال، از حال رفتن، ادرار دردناک یا حالت تهوع و استفراغ مواجه شده‌اید یا این که درد زیر شکم پس از چند دقیقه استراحت تسکین نمی‌یابد، در اولین فرصت به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#6cdbe4″]

بعضی از دردهای شکمی دوران بارداری طبیعی است؛ چرا که اندام‌ها مدام در حال حرکت کردن هستند، رحم بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود و رباط‌ها کشیده می‌شوند. دل درد گاهی پی‌آمد تهوع صبحگاهی است. با این حال شکم درد دوران بارداری گاهی نشانه وجود مشکلاتی بسیار جدی‌تر است. بسیاری از بانوان بارداری‌های سالم دارند، اما ممکن است با عوارض جدی مواجه شوند که طبعاً برای درمان آن‌ها و مراقبت فوری باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنند. خونریزی، درد شدید، تب و اختلال‌های دید از جمله نشانه‌های هشداری هستند که باید به سرعت پیگیری و درمان شوند. جهت دریافت نوبت و مراجعه حضوری می‌توانید با شماره‌های 02122683919– 02122683818– 02177839463 تماس حاصل نمایید.[/alert]

علل بدون خطر درد زیر و بالای شکم در دوران بارداری

---

در ادامه شایع‌ترین علل بدون خطر دل دردهای خوش خیم دوران بارداری را بررسی می‌کنیم که مواردی چون یبوست و درد رباط گرد را شامل می‌شود.

بزرگ شدن رحم

رحم همان طور که بزرگ‌تر می‌شود، روده را جابجا می‌کند و باعث حالت تهوع، احساس سیری سریع یا ورم کردن شکم می‌شود. خوردن وعده‌های غذایی کم حجم‌تر، ورزش منظم، استراحت و تخلیه مثانه غالباً درد ناشی از بزرگ شدن رحم را تسکین می‌دهد.

درد رباط گرد 

رحم به موازات بزرگ شدن رباط‌های گرد را می‌کشد. مادر کشیدگی رباط را به صورت ناراحتی زیر شکم و دردی تجربه می‌کند که در کشاله ران منتشر می‌شود و دردی تیز یا تیر کشنده و خنجری است. این درد معمولاً از سه ماهه دوم شروع می‌شود و به خودی خود آرام می‌شود. اما اگر درد استمرار داشت، باید با متخصص زنان و زایمان مشورت کرد.

یبوست و نفخ

یبوست و نفخ غالباً جزء جدایی ناپذیری از عوارض بارداری است. پروژسترون، هورمونی که در دوران بارداری افزایش می‌یابد، دستگاه معده‌ای ـ روده‌ای را کند می‌کند و در نتیجه غذا آهسته‌تر در دستگاه گوارش حرکت می‌کند. نوشیدن آب فراوان و میل کردن غذاهای سرشار از فیبر این مشکل را رفع می‌کند.

انقباض براکستون هیکس

انقباض‌های براکستون هیکس ارتباطی به اتساع دهانه رحم ندارد. نکته مهم این است که انقباض‌های براکستون هیکس از زایمان زودرس واقعی تشخیص داده شود. فاصله بین انقباض‌های واقعی معمولاً کم و کمتر می‌شود. کاهش آب بدن باعث شروع انقباض‌های براکستون هیکس می‌شود. در صورت آرام نشدن انقباض‌ها یا عدم اطمینان از نوع آنها باید با متخصص زنان و زایمان تماس گرفت.

علل جدی دردهای شکمی در دوران بارداری

---

بارداری خارج از رحم

بارداری خارج از رحم (اکتوپیک یا نابجا) به وضعیتی گفته می‌شود که تخمک در جایی به جز رحم، غالباً در لوله فالوپ لانه گزینی کند. خونریزی و درد شدید بین هفته‌های ششم و دهم از علائم بارداری خارج از رحم محسوب می‌شود. سابقه بارداری نابجا، سابقه انجام جراحی‌های لوله فالوپ، شکم و لگن، ابتلا به اندومتریوز، بستن لوله، دستگاه ضدبارداری داخل رحمی (آی یو دی) یا عفونت لگن از عامل‌های خطر حاملگی خارج از رحم محسوب می‌شود.

سقط جنین

چنانچه درد شکمی در سه ماهه اول بروز یابد، باید همواره احتمال سقط جنین را بررسی کرد. خونریزی  و انقباض‌های دوره‌ای یا مشابه دردهای قاعدگی از علائم سقط جنین به شمار می‌آید.

زایمان زودرس

اگر انقباض‌های منظم قبل از هفته سی و هفتم بارداری تجربه شود و کمر درد مداوم باشد، احتمال زایمان زودرس وجود دارد. حتی مادران باتجربه‌ای که دو زایمان را پشت سر گذاشته‌اند، نمی‌توانند انقباض‌های براکستون هیکس را از زایمان زودرس تشخیص دهند.

سقط جفت

جفت منبع اکسیژن و مواد مغذی برای جنین است. جفت معمولاً در بالای دیواره رحم لانه‌گزینی می‌کند و تا زمان تولد از جنین جدا نمی‌شود. درد ناشی از سقط جفت درد زیر دلی است که شدید، مداوم و تشدید شونده است. رحم به سفتی سنگ می‌شود و خون تیره و قرمزی خارج می‌شود که لخته‌ای در آن وجود ندارد. سابقه سقط جفت یا فشار خون بالای بارداری، مسمومیت حاملگی و ضربه دیدن یا آسیب شکم از  عامل‌های خطر سقط جفت محسوب می‌شود.

مسمومیت حاملگی

5 تا 8 درصد بانوان باردار دچار مسمومیت حاملگی (پره اکلامپسی) و دیگر اختلال‌های ناشی از افزایش فشار خون می‌شوند. از آنجایی که فشار خون بالا رگ‌های رحم مسئول رساندن اکسیژن و مواد مغذی به جنین را منقبض می‌کنند، رشد نوزاد آهسته می‌شود و در نتیجه احتمال سقط جفت افزایش می‌یابد. از علائم مسمومیت حاملگی می‌توان به درد بخش راست بالای شکم و حالت تهوع، سردرد، ورم و اختلال‌های دیدی چون اخگربینی اشاره کرد.

عفونت مجاری ادراری (UTI)

اضطرار ادراری، درد یا سوزش هنگام ادرار کردن و ادرار خونی از علائم متداول عفونت دستگاه ادراری است. این عفونت از آن رو خطرناک است که ممکن است به عفونت کلیه تبدیل شود و احتمال زایمان زودرس را افزایش دهد. اگر عفونت دستگاه ادراری سریع تشخیص داده شود، به راحتی با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود.

التهاب آپاندیس

تشخیص التهاب آپاندیس در دوران بارداری دشوار است، چون همان‌طور که رحم بزرگ می‌شود، آپاندیس بالا کشیده می‌شود و تا نزدیکی ناف یا کبد می‌رسد. تاخیر در تشخیص این عارضه خطرناک است. اگر چه شایع‌ترین علامت التهب آپاندیس درد در یک چهارم سمت راست پایینی شکم است، این درد در دوران باردرای قدری بالاتر حس می‌شود. از دیگر علائم التهاب آپادنیس می‌توان به کاهش اشتها، حالت تهوع و استفراغ اشاره کرد.

سنگ صفرا

سنگ کیسه صفرا در میان بانوان شایع‌تر است و احتمال وجود آن در صورت داشتن اضافه وزن، سن بالای 35 سال یا سابقه سنگ صفرا افزایش می‌یابد. درد ناشی از سنگ کیسه صفرا در یک چهارم بالایی راست شکم حس می‌شود و در پشت بدن و زیر کتف راست پخش می‌شود.

زمان مراجعه به متخصص زنان و زایمان

---

• تحمل درد شکمی با یا بدون خونریزی قبل از هفته دوازدهم
• خونریزی یا انقباض‌های شدید
• بروز بیش از چهار انقباض در مدت یک تا دو ساعت
• دل درد شدید
• اختلال‌های دید
• سر درد شدید
• ورم شدید دست، پا یا صورت
• درد هنگام ادرار کردن، دشواری در ادرار کردن یا دیدن خون در ادرار

روش‌های تسکین درد زیر شکم در بارداری

---

دارو

متخصص زنان و زایمان  ممکن است در مواردی برای تسکین دردهای شکمی در بارداری دارو تجویز نماید. برخی از آن‌ها عبارتند از:

• مسکن و ضد درد
• استامینوفن
• آسپرین
• داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب
• مخدرها
• پچ فنتانیل

درمان‌های خانگی تسکین درد شکمی در دوران بارداری

استراحت کردن معمولاً انقباض و درد را تسکین می‌دهد. اقدامات زیر نیز ممکن است برای آرام کردن درد زیر و بالای شکم در دوران بارداری مفید باشد:

• نشستن برای مدتی
• دراز کشیدن به پهلوی مخالف سمت دردناک و بالا گذاشتن پاها
• حمام آب گرم
• گذاشتن کیسه آب گرم یا کیسه گندم روی ناحیه‌های دردناک
• استراحت کردن و آرام بودن

رابطه جنسی و رسیدن به ارگاسم انقباض و کمر درد خفیفی را به دنبال دارد. ارگاسم ضربان واژن و رحم را نامنظم می‌کند و احساس گرفتگی ایجاد می‌کند.

دیگر توصیه‌های مفید:

• حجم وعده‌های غذایی را کم و تعداد وعده‌ها رابیشتر کنید.
• ورزش منظم در شدت متوسط
• خوردن غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه، سبزی و غلات
• نوشیدن آب فراوان
• تخلیه بیشتر مثانه