زایمان زودرس از علت تا راه های پیشگیری

اگر کودک قبل از هفته ۳۷ بارداری به دنیا بیاید، زودرس می‌باشد. اکثر نوزادان زودرس پس از هفته سی و دوم به دنیا می‌آیند و شانس خوبی برای زنده ماندن و رشد سالم دارند. بیشتر نوزادانی که نسبتاً زودرس بوده و در حدود هفته ۳۴ تا ۳۶ به دنیا می‌آیند، رشد خوبی خواهند داشت. با این حال، در مقایسه با نوزادانی که به موقع به دنیا می‌آیند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به مشکلات رشدی دراز مدت هستند.

علت زایمان زودرس چیست؟

بیشتر زایمان‌های زودرس زمانی اتفاق می‌افتند که زایمان بدون پارگی کیسه آب در بارداری شروع شود. با این حال، حدود یک چهارم از زایمان‌های زودرس بصورت القای زودرس یا سزارین برنامه‌ریزی شده‌اند، و به علت عوارض تاثیرگذار بر مادر و فرزند انجام می‌شوند.

زایمان زودرس در حاملگی‌های شامل بیش از یک فرزند بسیار بیشتر شایع است بطوری که خطر آن تا حدود پنجاه درصد می‌باشد. با این حال در حاملگی‌هایی که یک فرزند وجود دارد، توضیحی برای زایمان زودرس وجود ندارد.

هر چند بطوری کلی زایمان زودرس می‌تواند مرتبط با موارد زیر باشد:

• داشتن رحم بسیار پر و کشیده. این وضعیت در صورت بارداری دو قلو یا چند قلو و یا شرایطی مانند وجود بیش از حد مایع آمنیوتیک (پلی هیدرآمنیوس) این اتفاق رخ می‌دهد.
• ضعف دهانه رحم و یا کوتاه بودن طول دهانه رحم. متخصص سونوگرافی می‌تواند در حین سونوگرافی در اواسط بارداری این وضعیت را تشخیص دهد.
• سابقه‌ی زایمان زودرس خود به خودی
• عفونت باکتریایی در کیسه حاوی آب و یا در خود مایع آمنیوتیک
• پارگی زود هنگام کیسه آب
• خونریزی و لکه بینی در بارداری
• وجود برخی اختلالات در رحم

زمان بارداری و سایر عوامل شیوه زندگی نیز در افزایش خطر زایمان زودرس تاثیرگذار می‌باشند. در شرایط زیر خطر زایمان زودرس افزایش پیدا می‌کند:

• فاصله کوتاه بین بارداری‌ها
• عدم پشتیبانی مالی و عاطفی در دوران بارداری
• سیگار کشیدن یا مصرف مواد مخدر، به خصوص کوکائین
• کمبود وزن یا اضافه وزن زیاد
• بارداری در اثر لقاح مصنوعی

علایم زایمان زودرس

انقباض رحم

تغییرات ترشحات واژن

درد یا احساس فشار در لگن یا پا

تغییراتی مانند اسهال

درد پایین کمر

ابریزش

در صورتی که هر کدام از علائم گفته شده را دارید بهتر است تا به یک متخصص زنان خوب در تهران مراجه کنید.

در بیمارستان چه اتفاقی می‌افتد؟

پزشک از شما می‌خواهد آنچه که اتفاق افتاده و اینکه قبلاً چنین چیزی رخ داده است را برای وی توضیح دهید. سپس شما را معاینه می‌کنند که ممکن است شامل معاینه واژن با استفاده از یک اسپکولوم و سونوگرافی باشد. در صورتی که دهانه رحم کوتاه و باز شده و برای زایمان آماده باشد، از طریق این معاینات قابل تشخیص است.

حتی ممکن است یک آزمایش فیبرونکتین جنینی به شما توصیه شود. آزمایش فیبرونکتین جنین وجود یک پروتئین خاص که هنگامی که بدن برای زایمان آماده است توسط کودک ترشح می‌شود را کنترل می‌کند. این آزمایش همراه با معاینه طول دهانه رحم، روشی مناسب است تا مشخص شود که آیا انقباضات زودرس یا درد شکم هشدار اشتباهی هستند و یا نشان‌دهنده‌ی زایمان زودرس می‌باشند. هر چند، آزمایش‌های فیبرونکتین جنینی در تمام بیمارستان‌ها قابل دسترس نیستند و در بارداری چند قلویی نیز موثر نمی‌باشند.

اگر درد زایمان شروع شده باشد چه باید کرد؟

اگر در هفته ۲۴ تا ۳۴ بارداری خود باشید، پزشک می‌تواند از تزریق استروئید برای کمک به رشد ریه‌های فرزند تان استفاده کند. این کار خطر ابتلا به برخی مشکلات اولیه در کودک را کاهش می‌دهد. تزریق استروئید اگر فرزند شما ظرف ۲۴ ساعت تا هفت روز پس از تزریق دوز دوم به دنیا بیاید، بسیار موثر است.

مصرف داروهایی به نام توکولیتیکس ممکن است در صورتی که کیسه آب پاره شده باشد زایمان را برای چند روز به تاخیر بیندازند. این داروها می‌توانند انقباضات را برای مدت طولانی سرکوب کنند تا دوره استروئیدها تکمیل شود یا به یک بیمارستان دیگر که دارای بخش مراقبت‌های ویژه است انتقال داده شود. پزشک معمولاً داروی توکولیتیکس را پس از هفته ۳۴ بارداری و یا در صورتی که تشخیص دهد که بهتر است کودک زودتر به دنیا بیاید توصیه نمی‌کند. این در صورتی است که نوزاد به خوبی رشد نکند یا دهانه رحم بیشتر از ۴ سانتی‌متر باز شده باشد و یا اگر مادر به صورت جدی بدحال باشد و یا عفونت رحمی وجود داشته باشد. اگر کیسه‌ی آب پاره شده باشد، ماما یک نمونه ترشح را از مهبل (واژن) برای آزمایش عفونت باکتریایی مانند استرپتوکوک گروه Bمی‌گیرد.

حتی اگر عفونت نداشته باشید، پزشکان به هر حال توصیه می‌کنند که آنتی بیوتیک مصرف کنید. آنتی‌بیوتیک‌ها می توانند به طولانی کردن بارداری و بهبود وضعیت فرزندتان کمک کنند. در صورتی که استرپتوکوک گروه B تشخیص داده شود، آنتی‌بیوتیک‌های داخل وریدی در طول زایمان تجویز می‌شوند تا خطر انتقال آن به فرزند کاهش پیدا کند. پزشک احتمالاً زایمان طبیعی را به شما توصیه می‌کند. هر چند در صورتی که عوارضی مانند خونریزی شدید وجود داشته باشد و یا نوزاد در خطر باشد، پزشک عمل سزارین را توصیه خواهد کرد. همچنین اگر موقعیت کودک بصورت بریچ (ابتدا باسن خارج شود) باشد نیز ممکن است سزارین توصیه شود.

پس از تولد فرزند چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر فرند شما به دنیا آمده باشد:

• بشدت زودرس (27 هفته یا قبل از آن): باید در بخش مراقبت‌های ویژه‌ی نوزادان (NICU) نگهداری شود که ممکن است بدین معنی باشد که به یک بیمارستان دیگر منتقل شود. نوزاد باید گرم نگه داشته شود زیرا خطر ابتلا به هیپوترومی زیاد است و برای پیشگیری از پایین رفتن قند خون نیز نیاز به دکستروز خواهد داشت. نوازد همچنین در خطر فشار خون پایین و عفونت خواهد بود، و برای نفس کشیدن نیاز به کمک دارد.
• خیلی زودرس (28 هفته تا 31 هفته): نوزاد احتمالاً در یک واحد ویژه مراقبت‌های نوزادان زودرس (SCBU) یا بخش ویژه نوزادان (LNU) نگهداری خواهد شد. با اینکه از نوزادان کوچکتر قوی‌تر خواهد بود اما هنوز هم در خطر ابتلا به هیپوترمی، قند خون پایین و عفونت می‌باشد. همچنین ممکن است نوزاد به مراقبت‌های تخصصی‌تر در بخش NICU نیاز داشته باشند.
• تقریباً زودرس (32 هفته به 33 هفته): ممکن است مشکل تنفسی، تغذیه و عفونت داشته باشد که مستلزم مراقبت‌های تخصصی است. ممکن است نوزاد بتواند در بخش مراقبت‌های انتقالی همراه با شما بماند یا مستقیماً به LNU یا SCBU برده شود.
• زودرس (34 هفته تا 36 هفته): نوزاد احتمالاً نیازی به درمان نخواهد داشت. ممکن است کوچک به نظر برسد اما می‌تواند همراه با شما به بخش پس از زایمان برده شود و یا در بخش انتقالی پذیرش شود. این امر بستگی به نحوه تغذیه و اینکه آیا دارای مشکلات قند خون، فشار خون و یا عفونت باشد یا خیر، خواهد داشت.

اگر کودک نیاز به مراقبت فوری داشته باشد ممکن است بلافاصله از نزد شما برده شود. این شرایط می‌تواند ناخوشایند باشد و نیاز به حمایت زیادی خواهید داشت. پس از اینکه وضعیت نوزاد پایدار شد می‌توانید اغلب اوقات او را ببینید. همچنان کارهای زیاد دیگری وجود دارند که می‌توانید برای فرزند خود انجام دهید مانند تعویض پوشک، نوازش کردن و یا صحبت کردن با او. همچنین می‌توانید فرزند خود را در آغوش بگیرید، او را ماساژ دهید و یا به او شیر دهید.

پزشکان تمام تلاش خود را برای اطمینان از راحتی نوزاد انجام می‌دهند. آنها به شما توضیح خواهند داد که آیا تلاش‌هایی مانند احیاء برای زنده نگه داشتن فرزند بهترین اقدام برای فرزند شما در کوتاه مدت و بلند مدت می‌باشد یا خیر. گرفتن تصمیمات این چنینی برای والدین و پزشکان بسیار دشوار می‌باشد، به همین دلیل است که دستورالعمل‌های واضحی در این زمینه ایجاد شده است.

در هر وضعیتی، فرزند شما در کنار نیاز به کمک‌های پزشکی نیاز به راحتی و آرامش خاصی دارد که شما و پدر وی می‌توانید در اختیار او قرار دهید. شیردهی برای تمام نوزادان مهم است اما شاید برای نوزادان زودرس که در بیشتر معرض خطر عفونت هستند، حتی اهمیت بیشتری داشته باشد. تغذیه با شیر مادر محافظت بیشتر در برابر عفونت و همچنین تمام مواد مغذی مورد نیاز کودک را فراهم می‌کند. ممکن است نوزاد به حدی کوچک باشد که نتواند به خوبی نوک سینه را به دهان بگیرد اما ماما می‌تواند نحوه شیر دادن در این شرایط را به شما آموزش دهد. گاهی اوقات نوزادان زودرس نیاز به یک لوله تغذیه کوچک دارند که از بینی به معده می‌رود. در این صورت شیر از طریق لوله پایین می‌رود.

زایمانی که قبل از 37 هفته شروع شودمعمولا از اولین روز قاعدگی 40 هفته طول می کشدوبخاطر اینکه قبل از 37 هفته نوزاد می تواند نارس باشد زایمان زودرس می تواند خطرناک باشد.

سوالات متداول زایمان زودرس