سردرد در بارداری: علت و درمان

بروز سردردهای تنشی مخصوصاً در سه ماهه اول دوران بارداری پدیده‌ای کاملاًً عادی می‌باشد. سردردهای تنشی، شایع‌ترین نوع سردرد هستند و به صورت فشار یا درد مداوم در دو طرف سر و یا پشت گردن حس می‌شوند. اگر قبلاً به این نوع از سردردها دچار بوده‌اید، در دوران بارداری با نوع شدیدتر آن روبرو می‌شوید.

دلایل

محققان هنوز دقیقاً نمی‌دانند که چرا بارداری می‌تواند سبب تشدید سردرد شود، اما یکی از نظریه‌های موجود این است که تغییرات هورمونی در بدن زنان ممکن است دلیل اصلی آن باشد. افزایش حجم و فشار خون (به ویژه در اوایل دوران بارداری) و قطع ناگهانی مصرف کافئین نیز ممکن است به بروز سردرد بارداری کمک کند.

عوامل دیگری که ممکن است باعث بروز سردرد بارداری شوند، شامل کمبود خواب یا خستگی عمومی، گرفتگی و احتقان سینوس‌ها، انواع حساسیت‌ها، خستگی چشم، استرس، افسردگی، گرسنگی و کمبود آب بدن می‌شود.

اگر در سه ماهه اول دوران بارداری خود سردرد بارداری تجربه می‌کنید، احتمالاً متوجه خواهید شد که این سردردها در سه ماهه دوم دوران بارداری کاهش یافته یا رفع شده‌اند، زیرا هورمون‌های بدن و رشد بدن در این دوره به ثبات خود رسیده و تغییرات شیمیایی کاهش یافته‌اند.

چه عواملی باعث بروز میگرن می‌شوند؟

میگرن یکی از انواع شایع سردرد است که به طور متوسط یک نفر از هر پنج زن در زندگی خود تجربه می‌کند. تخمین زده شده است که 16 درصد از زنان، به ویژه در سه ماهه اول دوران بارداری، برای اولین بار با سردرد میگرنی روبرو می‌شوند. این نوع سردرد معمولاً در یک طرف سر احساس می‌شود و ممکن است همراه با حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور یا صدا باشد. اگر این نوع سردرد مورد درمان قرار نگیرد، ممکن است تا 72 ساعت ادامه یابد و با انجام فعالیت‌های فیزیکی و عوامل محرک دیگر تشدید شود.

بعضی از افراد مبتلا به میگرن، ممکن است علایمی مانند اختلال در قدرت بینایی، بی‌حسی، ضعف و اختلالات گفتاری را تجربه کنند. این علایم ممکن است یک ساعت قبل از بروز سردرد شروع شده و تا یک ساعت بعد از آن ادامه یابند.

اگرچه سردردهای میگرنی به طور مستقیم ارتباطی با عوارض شایع بارداری ندارند، اما می‌توانند احتمال بروز مسمومیت حاملگی را افزایش دهند، به ویژه اگر قبل از بارداری با این نوع سردرد مواجه نشده‌اید. بنابراین، در صورت تجربه سردردهای میگرنی و علائم آن، مهم است که به پزشک خود اطلاع دهید.

برای رفع سردرد بارداری چه نوع دارویی باید مصرف کنیم؟

مصرف استامینوفن طبق دستورالعمل نوشته شده بر روی بسته قرص، خطری را به دنبال ندارد. با وجود این مصرف بیشتر داروهای ضد سردرد مانند آسپرین، ایبوپروفن و اکثر داروهای میگرن برای زنان باردار توصیه نمی‌شود، مگر در صورتی که مصرف این داروها توسط پزشک تأیید شده باشد. اگر مستعد سردردهای میگرنی شدید هستید، در مورد نوع داروهایی که می‌توانید مصرف کنید با پزشک خود مشورت کنید. اگر مبتلا به سردردهای مداوم و ناتوان کننده هستید، فوائد مصرف برخی از انواع داروها نسبت به خطرات احتمالی آنها برای نوزادتان بیشتر است. با وجود این مصرف برخی از انواع داروها برای شما شدیداً ممنوع می‌باشد.

چه اقدامات دیگری را می‌توانیم برای تسکین سردرد بارداری خود انجام دهیم؟

در ادامه به چند توصیه برای جلوگیری از بروز سردرد بارداری یا کاهش آن اشاره می‌کنیم:

عوامل بروز سردرد خود شناسایی کنید

متخصصان اغلب توصیه می‌کنند که به الگوی سردردهای خود دقت کنید تا بتوانید عوامل خاصی را که به بروز آنها منجر می‌شوند، شناسایی کنید. هنگام بروز میگرن، تمام غذاهایی که 24 ساعت قبل از سردرد خود مصرف کرده‌اید و کارهایی که در زمان شروع سردرد خود انجام داده‌اید، یادداشت کنید. برخی از عوامل شایعی که باعث بروز سردرد بارداری می‌شوند غذاهایی هستند که حاوی:

• مونو سدیم گلوتامات (MSG)
• نیتریت‌ها و نیترات‌ها که در برخی از غذاهای فراوری شده مانند هات داگ، گوشت خشک شده گاو یا خوک (سالامی) و گوشت نمک زده خوک (بیکن) موجود است.
• شیرین کنندگان مصنوعی
• برخی از انواع حبوبات و آجیل‌ها
• پنیر مانده و محصولات لبنی فراوری شده (مانند دوغ و خامه ‌ترش شده)
• برخی از میوه‌های تازه (مانند موز، عنبه هندی، آوکادو و مرکبات)
• ماهی دودی
• شکلات و خرنوب
• غذاهای تخمیر شده یا آماده شده با سرکه (مانند سس سویا یا ترشی کلم)

برخی از عوامل دیگری که باعث بروز سردرد در بارداری می‌شوند، عبارتند از:

• نورهای خیره کننده و چشمک زن
• صدای بلند
• سرما یا گرمای بیش از حد
• عطرهای تند
• استعمال تنباکو

از کمپرس گرم یا سرد استفاده کنید

برای رفع سردردهای تنشی یک کمپرس آب سرد یا آب گرم را روی پیشانی یا ابتدای سر خود بگذارید. کمپرس آب سرد بیشترین اثربخشی را در کاهش درد سردردهای میگرنی دارد.

دوش بگیرید

دوش آب سرد می‌تواند به طور موقت مقدار درد را در برخی از افرادی که از میگرن رنج می‌برند، کاهش دهد. اگر نمی‌توانید دوش بگیرید، صورت خود را با آب سرد بشویید. دوش یا حمام آب گرم می‌تواند سردردهای تنشی را تسکین دهد.

تشنه یا گرسنه نمانید

برای جلوگیری از کاهش قند خون که یکی از محرک‌های شایع سردرد در بارداری است، غذاهای سبک را به وعده‌های بیشتری تقسیم کنید. اگر در حال سفر هستید، غذایی مختصر مانند کلوچه، میوه یا ماست با خود به همراه داشته باشید. از مصرف خوراکی‌های حاوی قند خالص مانند آبنبات یا نوشابه که میزان قند خون شما را به‌طور ناگهانی افزایش می‌دهد، پرهیز کنید.

خوب بخوابید

ترتیبی بدهید که در طول شب ساعات خواب بیشتری داشته باشید. زمانی که دچار سردردهای میگرنی می‌شوید در یک اتاق تاریک و ساکت بخوابید.

ورزش کنید

برخی شواهد نشان می‌دهد که انجام ورزش‌های منظم در دوران بارداری شدت و دفعات بروز میگرن را کاهش می‌دهد و از استرسی که به سردردهای تنشی می‌انجامد، می‌کاهد. اگر دچار میگرن هستید، به طور تدیجی ورزش کردن را شروع کنید. زیرا انجام فعالیت‌های ناگهانی باعث بروز سردرد در بارداری می‌شود. تمرینات ورزشی مخصوصاً ورزش‌هایی که در حفظ تناسب اندام به شما کمک می‌کنند، در کاهش آن دسته از سردردهایی که در دوره سه ماه سوم بارداری بروز می‌کنند، به شما کمک می‌کنند.

تکنیک‌های تمدد اعصاب را به کار گیرید

تکینک‌های بیوفیدبک، مدیتیشن، یوگا و خود هیپنوتیزم می‌توانند در کاهش استرس و سردردهای تنشی به برخی از افراد کمک کنند.

خود را ماساژ دهید

ماساژ به عنوان یک روش تسکین دهنده سردرد تنشی در برخی از زنان موثر است. انجام ماساژ کامل بدن توسط یک متخصص ماساژ قبل از زایمان، می‌تواند به کاهش تنش در عضلات گردن، شانه‌ها و کمر کمک کند. اگر امکان دسترسی به یک متخصص ماساژ وجود ندارد، از یک فرد معتبر بخواهید تا ماساژ کمر و سر شما را انجام دهد.

آیا سردرد بارداری می‌تواند علامت مشکلات جدی‌تری باشد؟

اغلب سردردهایی که در دوران بارداری رخ می‌دهند، اغلب ناراحت‌کننده هستند اما به طور کلی بی‌ضرر هستند. با این حال، سردرد بارداری ممکن است نشانه مشکلات جدی باشد. اگر به میگرن یا نوع دیگری از سردردهای شدید رنج می‌برید و مصرف استامینوفن تأثیری در کاهش آن ندارد، به پزشک خود اطلاع دهید. توصیه می‌شود که یک معاینه کلی پزشکی انجام دهید تا اطمینان حاصل شود که مشکل خطرناکی سلامت شما را تهدید نمی‌کند. بروز سردرد در سه ماهه دوم یا سوم بارداری ممکن است نشانه مسمومیت حاملگی باشد. این وضعیت خطرناک با افزایش شدید فشار خون همراه است. علائم دیگر این مشکل ممکن است شامل وجود مقدار غیرعادی پروتئین در ادرار، اختلال در قدرت بینایی و بروز ناهنجاری‌های کبدی و کلیوی باشد.