فشار خون بالا در بارداری: علت، علائم و درمان

فشار خون بالا در بارداری نسبتاً شایع است و تقریباً در یک نفر از هر ده زن مشاهده می‌شود. احتمال افزایش فشار خون در صورت داشتن اضافه وزن در شروع بارداری بیشتر است. پزشک در جلسه مشاوره شاخص توده بدن را اندازه می‌گیرد. در صورت بالا بودن این شاخص -۳۰ یا بیشتر- احتمال ابتلا به فشار خون بالا تا چهار برابر افزایش می‌یابد. بنابراین متخصص زنان و زایمان در صورت چاقی فرد، به دقت وضعیت وی را بررسی می‌کند.

فشار خون بالا در بارداری چیست؟

پرفشاری خون در بارداری به معنی فشار خون بالایی است که پس از هفته بیستم بارداری رخ می‌دهد. در صورتی که پیش از هفته بیستم دچار فشار خون بالا شوید، احتمالاً پیش از بارداری نیز مبتلا به آن بوده‌اید. این نوع فشار خون بالا تحت عنوان فشار خون مزمن اولیه توصیف می‌شود. این بدین معنی است که فشار خون بالا پیش‌تر وجود داشته و پس از زایمان نیز همچنان تداوم خواهد داشت.

چه کسانی دچار فشار خون بارداری می‌شوند؟

با اینکه فشار خون بارداری اغلب در بارداری اول رخ می‌دهد، اما می‌تواند در بارداری‌های بعدی نیز مشاهده شود. این مشکل در نوجوانان باردار و در زنان بالای ۴۰ سال شایع‌تر است. در بسیاری از اوقات، فشار خون بارداری در نیمه‌ی دوم بارداری و معمولاً پس از هفته بیستم ایجاد می‌شود، اما ممکن است در زمان زایمان یا بلافاصله پس از زایمان نیز رخ دهد.

چه کسانی در خطر ابتلا به فشار خون بارداری هستند؟

در یک زن احتمال ابتلا به فشار خون در بارداری در شرایط زیر بیشتر است:

• کمتر از ۲۰ سالگی یا بیشتر از ۳۵ سالگی
• سابقه پرفشاری مزمن
• سابقه ابتلا به فشار خون بالا در بارداری
• سابقه ابتلای یکی از بستگان زن به فشار خون بالا در بارداری
• کمبود وزن یا اضافه وزن 
• دیابت پیش از باردار شدن
• ابتلا به اختلال سیستم ایمنی بدن مانند لوپوس یا روماتیسم مفصلی
• ابتلا به بیماری کلیوی
• سابقه مصرف الکل، مواد مخدر یا دخانیات
• بارداری دوقلو یا سه قلو

خطر فشار خون بالا در بارداری چیست؟

فشار خون بالا در بارداری می‌تواند از دریافت خون کافی توسط جفت جلوگیری کند که می‌تواند موجب وزن کم نوزاد در هنگام تولد شود. با اینکه این عوارض جانبی نادر هستند اما فشار خون بالا در بارداری ممکن است موجب موارد زیر شود:

• جدا شدن زودرس جفت، عارضه‌ای که زمانی رخ می‌دهد که جفت از دیواره‌ی رحم کشیده شود و موجب خون‌ریزی مادر یا زجر جنین شود.
• تشنج مادر
• نارسایی موقت کلیه
• مشکلات کبدی
• مشکلات لخته شدن خون
• زایمان زودرس نوزاد نارس

تشخیص

پزشک از یک دستگاه کوچک برای اندازه‌گیری فشار خون استفاده می‌کند. این مقادیر شامل دو عدد هستند که بصورت کسری نمایش داده می‌شوند، به عنوان مثال ۷۰/۱۱۰. عدد اول یا بالا (۱۱۰) فشار خون را در هنگام ضربان قلب و حین پمپ کردن خون در بدن نشان می‌دهد. این مقدار فشار خون به عنوان فشار سیستولیک شناخته می‌شود.

عدد دوم یا پایین (۷۰) فشار خون را در زمانی که قلب در دوره استراحت خود قرار دارد نمایش می‌دهد. این مقدار فشار خون به عنوان فشار دیاستولیک شناخته می‌شود. پس از اندازه‌گیری این اعداد، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا فشار خون بالا است یا خیر. پزشک در شرایط زیر فشار خون بالا را تشخیص می‌دهد:

• فشار خون دارای مقدار ۹۰/۱۴۰ یا بالاتر در دو بار اندازه‌گیری در فواصل ۴ ساعته باشد.
• عدد پایین (فشار دیاستولیک) در یک بار اندازه‌گیری فشار خون ۱۱۰ یا بالاتر باشد.

عدد دیاستولیک برای ارائه‌ی اطلاعاتی درباره وضعیت سلامتی مهم‌تر است. بنابراین اگر این عدد بالا باشد، کافی است برای تشخیص فشار خون بالا. اگر پزشک در معاینه قبل از تولد تشخیص دهد که مبتلا به فشار خون بالا هستید، از شما ممکن است بخواهد که آزمایش‌های بیشتری در بیمارستان انجام دهید. ممکن است نیاز باشد تا به مدت چند ساعت در بیمارستان بمانید تا فشار خون شما در یک بازه‌ی ۳ یا ۴ ساعته بررسی شود.

درمان فشار خون بارداری

بسته به میزان بالا بودن فشار خون، بررسی‌های بیشتر، آزمایش‌های خون، آزمایش‌های ادرار و احتمالاً درمان توصیه خواهد شد. فشار خون تنها یک عامل در سلامتی شما است بنابراین ممکن است بررسی‌هایی برای کنترل نحوه رشد جنین انجام شود. در صورتی که پیش از باداری دچار فشار خون بالا بوده‌اید، پزشک داروهایی را برای نگه داشتن فشار خون کمتر از ۱۰۰/۱۵۰ تجویز خواهد کرد.

آیا فشار خون بالا بر زایمان تاثیر خواهد گذاشت؟

احتمالاً شما دچار فشار خون بالا هستید، اما زایمان ممکن است به نسبت ساده باشد. با این حال، اگر فشار خون بالا باشد، پزشک ممکن است زایمان مصنوعی را توصیه کند. این حالت به عنوان “القای زایمان” شناخته می‌شود و بستگی به تاثیر فشار خون بالا بر جنین دارد. پزشک شرایط شما را ارزیابی می‌کند و عوارض جانبی را نظارت می‌کند تا تصمیم مناسبی اتخاذ شود. فشار خون بالا نیازمند نظارت مداوم در طول زمان زایمان است. اگر فشار خون بالا خفیف یا متوسط باشد، باید به صورت منظم کنترل شود، و اگر شدید باشد، ممکن است نیاز به کنترل مداوم باشد.

اگر داروهایی مصرف می‌کنید، باید در طول زمان زایمان نیز مصرف آنها را ادامه دهید. با کنترل منظم فشار خون، احتمال زایمان ساده همچنان وجود دارد. نوزاد نیز به صورت مداوم کنترل می‌شود تا اطمینان حاصل شود که کودک دچار درد و ناراحتی نمی‌شود. برخی از مادران ممکن است نیاز به زایمان با دستگاه داشته باشند، که به معنای استفاده از ابزارهایی برای کمک در زایمان است. در برخی موارد، زایمان با سزارین نیز انجام می‌شود، به‌ویژه اگر سرعت زایمان اهمیت زیادی داشته باشد.

پس از زایمان چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

بعد از زایمان، فشار خون باید در دو روز اول حداقل یک بار بررسی شود. سپس، در بازه زمانی 3 تا 5 روز پس از زایمان نیز حداقل یک بار باید کنترل شود. اگر فشار خون شما قبل از بارداری طبیعی بود، احتمالاً چند هفته پس از زایمان به حالت طبیعی باز می‌گردد. اما باید به یاد داشته باشید که احتمال ابتلا به فشار خون بالا در بارداری‌های آینده بیشتر است.

اگر فشار خون شما پس از زایمان نرمال نشود، احتمال ابتلا به فشار خون بارداری بسیار کم است و این نشان می‌دهد که فشار خون شما قبل از بارداری نیز بالا بوده است. در این صورت، پزشک شما احتمالاً توصیه می‌کند که برای حفظ فشار خون در حد سالم، داروهای خود را ادامه دهید. در اکثر موارد، پزشک زمان مراجعه مجدد جهت بررسی داروهای مصرفی را توصیه خواهد کرد. این مراجعه معمولاً قبل از معاینه ۶ هفتگی پس از زایمان انجام می‌شود. اگر شما شیردهی می‌کنید، باید مطمئن شوید که برای فشار خون بالا داروهایی وجود دارند که برای کودک نیز بی‌خطرتر هستند.