التهاب لگن (عفونت رحم) در زنان: علائم،درمان و جلوگیری

به عفونت بخش فوقانی دستگاه تناسلی زنان، شامل رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها، بیماری التهابی لگن (PID) گفته می‌شود. این بیماری عموماً بانوانی را درگیر می‌کند که می‌توانند فعالیت جنسی داشته باشند و 15 تا 24 سال سن دارند. اگر عفونت رحم در خون منتشر شود، عارضه بسیار خطرناک می‌گردد و حتی ممکن است مرگ بیمار را به دنبال داشته باشد.

بیماری التهاب لگن چیست؟

---

منطقه لگن در بخش پایینی شکم قرار دارد و شامل لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها، دهانه رحم (سرویکس) و رحم می‌شود. انواع مختلفی از باکتری‌ها می‌توانند منجر به عفونت رحم شوند، از جمله می‌توان به باکتری‌های عامل عفونت‌های قابل انتقال از راه رابطه جنسی (STIs) اشاره کرد. فرایند ابتلا به بیماری به این صورت است که ابتدا باکتری‌ها وارد واژن می‌شوند و آن را عفونی می‌کنند. این عفونت در ادامه به تدریج به دیگر اعضای داخل حفره لگن نیز منتقل می‌شود.

علل التهاب لگن

---

عفونت‌های قابل انتقال از راه رابطه جنسی (STIs)

یکی از هر چهار خانم ممکن است به عفونت رحم ابتلا کند که معمولاً ناشی از عفونت‌های قابل انتقال از راه رابطه جنسی (STI) مانند کلامیدیا یا سوزاک است. این نوع باکتری‌ها اغلب فقط دهانه رحم را عفونی می‌کنند و با درمان آنتی‌بیوتیکی قابل درمان هستند. با این حال، اگر عفونت دهانه رحم درمان نشود، ممکن است باکتری‌ها به بخش‌های بالاتر دستگاه تناسلی منتقل شوند. تخمین زده می‌شود که یک نفر از هر ده نفر مبتلا به کلامیدیا که درمان نشود، ظرف یک سال به بیماری التهابی لگن تبدیل شود.

دیگر دلایل

علت عفونت منتهی شونده به بیماری التهاب لگن در بسیاری از موارد مشخص نیست. باکتری‌های بی‌خطر موجود در واژن گاهی از دهانه رحم رد می‌شوند و به اندام‌های تناسلی می‌رسند. هر چند این باکتری‌ها در محیط واژن خطری ندارند، اما در دیگر بخش‌های بدن تولید عفونت می‌کنند.

درهر حال بعضی از عامل‌های خطر و علل عفونت رحم عبارت‌‌اند از:

• سابقه ابتلا به بیماری التهابی لگن
• آسیب دیدن دهانه رحم پس از زایمان یا سقط جنین
• انجام شدن عملی مانند سقط که دهانه رحم طی آن باز شده باشد.
• معاینه رحم یا قرار دادن دستگاه ضدبارداری داخل رحمی (کویل)

دیگر عامل‌های عفونت رحم به شرح زیر است:

• رابطه جنسی در سنین پایین‌تر از 25 سال
• رابطه جنسی با بیش از یک نفر
• استفاده نکردن از کاندوم
• استفاده از دستگاه داخل رحمی (آی یو دی) پیشگیری از بارداری
• دوش واژینال

علائم التهاب لگن

---

 

برخی بانوان در اثر التهاب لگن با هیچ گونه علامتی مواجه نمی‌شوند. در هر حال علائم متداول عفونت رحم به شرح زیر است:

• درد پایین شکم (شایع‌ترین علامت التهاب لگن)
• درد بالای شکم
• تب
• مقاربت دردناک
• احساس درد هنگام ادرار
• قاعدگی نامنظم
• افزایش ترشحات واژن یا بدبو بودن آن
• خستگی

شدت درد ناشی از بیماری التهابی لگن خفیف تا متوسط است. با این حال برخی بانوان درد شدید و علائم زیر را تجربه می‌کنند:

• درد تیز و تیر کشنده شکم
• استفراغ
• تب بالا بیشتر از 38.3 درجه سانتی گراد (101 درجه فارنهایت)

در صورت بروز علائم شدید باید به سرعت با متخصص زنان و زایمان تماس گرفت.

عوارض بلندمدت التهاب لگن

---

چنانچه التهاب لگن درمان نشود، علائم آن تشدید می‌شود و منجر به بروز مشکلاتی از قبیل موارد زیر می‌گردد:

• ناباروری
• حاملگی خارج از رحم
• درد مزمن لگن: درد پایین شکم در اثر زخم شدن لوله‌های فالوپ و دیگر اندام‌های حفره لگن

همچنین ممکن است عفونت رحم در دیگر بخش‌های بدن منتشر شود. اگر عفونت به خون برسد، احتمال مرگ بیمار وجود خواهد داشت.

آزمایش‌های تشخیصی التهاب لگن

---

تشخیص بیماری

متخصص زنان و زایمان پس از شنیدن علائم می‌تواند بیماری التهابی لگن را تشخیص دهد. پزشک در اکثر موارد آزمایش‌های زیر را برای تایید تشخیص انجام می‌دهد:

• معاینه لگن به منظور بررسی اندام‌های لگن
• کشت دهانه رحم به منظور بررسی عفونت کردن دهانه رحم
• آزمایش ادرار برای بررسی وجود نشانه‌های خون، سرطان و دیگر بیماری‌ها

متخصص نمونه‌ها را پس از جمع‌آوری به آزمایشگاه می‌فرستد.

برآورد آسیب

متخصص آزمایش‌های بیشتری را پس از تشخیص بیماری التهابی لگن انجام می‌دهد و میزان آسیب‌دیدگی ناحیه لگن را برآورد می‌کند. عفونت رحم گاهی زخم شدن لوله‌های فالوپ و آسیب دائمی اندام‌های تناسلی را به دنبال دارد. آزمایش‌های تکمیلی به شرح زیر است:

• سونوگرافی لگن: آزمایش تصویربرداری (سونوگرافی)که در آن از امواج صوتی برای تهیه تصاویری از اندام‌های داخلی استفاده می‌شود.
• نمونه‌برداری از آندومتر: پزشک در این عمل سرپایی نمونه کوچکی از بافت پوششی رحم را برای بررسی جدا می‌کند.
• لاپاراسکوپی: پزشک در عمل لاپاراسکوپی سرپایی وسیله منعطفی را از راه برش ایجاد شده در شکم وارد بدن می‌کند تا بتواند اندام‌های داخل حفره لگن را مشاهده کند.

درمان

---

متخصص زنان و زایمان برای درمان التهابی لگن از داروهای ضد باکتریایی استفاده می‌کند. به دلیل عدم شناخت نوع دقیق باکتری‌های عامل عفونت، دو نوع آنتی‌بیوتیک برای از بین بردن انواع باکتری‌ها تجویز می‌شود. علائم کمتر می‌شود یا کاملاً از بین می‌رود چند روز پس از شروع درمان. با این حال، باید دوره درمان را تا انتها ادامه داد حتی اگر علائم کاملاً تسکین یافته باشند. قطع زودهنگام مصرف دارو منجر به بازگشت عفونت می‌شود.

در صورتی که بیمار به دلیل بارداری، عدم توانایی در بلع، آبسه لگن (کیسه مملو از چرک با عامل عفونی) یا ابتلا به بیماری‌های دیگر قادر به مصرف آنتی‌بیوتیک نباشد، تخصصی متخصص دستور بستری می‌دهد. بیماری التهابی لگن به ندرت و فقط در صورت پاره شدن آبسه لگن یا شدت بالای آن نیاز به جراحی دارد. در صورتی که عفونت به درمان واکنش نشان ندهد و برطرف نشود، انجام جراحی ضروری است.

با توجه به اینکه باکتری‌های عامل التهاب لگن از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شوند، همسر مبتلا نیز باید تحت درمان قرار بگیرد. آقایان گاهی ناقل باکتری‌هایی هستند که عامل بیماری التهابی لگن محسوب می‌شوند. اگر همسر درمان نشود، خانم نیز ممکن است دوباره عفونت گرفته و مبتلا شود. تخصصی از بانوان دچار عفونت رحم می‌خواهد تا زمان بهبودی کامل از روابط جنسی خودداری کنند.

روش‌های پیشگیری از التهاب لگن

---

با رعایت دستورالعمل‌های زیر، می‌توان احتمال ابتلا به بیماری التهابی لگن را کاهش داد:

1. نزدیکی ایمن
2. انجام آزمون‌های مربوطه برای بررسی وجود عفونت‌های قابل انتقال از راه رابطه جنسی
3. خودداری از دوش واژینال
4. پس از دفع، ناحیه تناسلی را از جلو به عقب پاک کنید تا باکتری‌ها وارد واژن نشوند.