از علت تا پیشگیری سقط جنین

این که سقط جنین در اوایل بارداری اتفاق می‌افتد، دلیل نمی‌شود برای والدین اهمیت نداشته باشد و آنان را دچار درد و ناراحتی عذاب‌آور نکند. نکته مهمی که ما همواره آن را به بانوان یادآوری می‌کنیم این است که از دست دادن جنین به هیچ وجه تقصیر ایشان نیست. اگر چه بسیاری از والدین تمایلی به صحبت کردن درباره سقط جنین ندارند و از این موضوع اجتناب می‌کنند، اما واقعیت این است که سقط جنین عارضه‌ای شایع است. در ادامه با همراه باشید تا با علل سقط جنین و عامل‌های خطر آن بیشتر آشنا شوید.

سقط جنین چیست؟

اگر در دوران بارداری با درد یا خونریزی و لکه بینی مواجه شدید، باید بدانید که در وضعیت خطرناکی قرار دارید. برای اطمینان خاطر از شرایط خود به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا متخصص خونریزی را ارزیابی کند، سطوح هورمون hCG را اندازه‌گیری، باز بودن دهانه رحم را بررسی و برای اطمینان از سالم بودن جفت و کیسه آب سونوگرافی انجام دهد و به ضربان قلب جنین گوش دهد. از طرفی ممکن است شما تا کنون سقط‌های مکرر را تجربه کرده باشید و نگران بارداری‌های بعدی خود باشید. با مراجعه به پزشک و اطلاع از علت اصلی این مشکل، به درمان موفق آن خواهید پرداخت.

علل سقط جنین

سقط جنین صرفاً راهی بیولوژیک برای اتمام بارداری است که بنا به عامل‌های متعددی چون نقص‌های ژنتیکی نوزاد در حال رشد و واکنش‌های ایمنی بدن مادر به خوبی پیش نرفته و موفق نبوده است رخ می دهد. البته باید اشاره کنیم که عوامل زیر در سقط جنین هیچ گونه نقشی ندارد.

ورزش کردن

افتادن و زمین خوردن

داشتن رابطه جنسی

داشتن استرس های شغلی

داشتن مشاجره با همسر یا داشتن تهوع صبحگاهی

علائم و نشانه‌ها ناشی از سقط جنین

علائم سقط جنین تمام بانوان یکسان نیست و گاهی اگر خانمی سابقه چند سقط داشته باشد، علائم کاملاً متفاوتی بروز می‌یابد. برخی از علائم نشان دهنده سقط جنین عبارتند از:

• انقباض یا درد کمر یا شکم
• خونریزی شدید که احتمالاً با خروج بافت یا لخته خون همراه است و شبیه به خونریزی قاعدگی است
• خونریزی خفیف‌تر به مدت بیش از سه روز
• محو شدن تمام نشانه‌های بارداری مانند حالت تهوع و حساسیت سینه‌ها

به خاطر داشته باشید که لکه بینی خفیف و سبک معمولاً کاملاً طبیعی است و دلیلی برای نگرانی فوری محسوب نمی‌شود. اما اگر ظرف کمتر از یک ساعت لازم است تا نوار بهداشتی را عوض کنید، فوراً با متخصص زنان و زایمان تماس بگیرید.

چه عواملی خطر سقط جنین را افزایش می دهد؟

اگر چه سقط جنین عارضه‌ای شایع در سراسر جهان به شمار می‌رود ولی بعضی از عوامل خطر سقط جنین را افزایش می دهند:

سن: بالا بودن سن مادر احتمال سقط را افزایش می‌دهد، دلیل اصلی تاثیر سن مادر بر سقط این است که احتمال وجود نقص ژنتیکی در تخمک و اسپرم پدر در سنین بالا بیشتر است.

میزان ویتامین: کمبود ویتامین D و ویتامین B احتمال سقط را افزایش می‌دهد، ویتامین‌های دیگری مانند ویتامین A الگوی تاثیر معکوس دارد، یعنی زیاد بودن آن‌ها در دوران بارداری خطرناک است. مصرف ویتامین پیش از زایمان و آزمایش دادن برای تعیین سطوح ویتامین‌ها خطر سقط را کمتر می‌کند.

درمان نکردن عدم تعادل‌های تیروئید: هورمون‌های تیروئید بر کل بدن اثر می‌گذارد و میزان هورمون‌های دیگر مانند گونه‌های موثر در بارداری را نیز تغییر می‌دهد. هم پرکاری و هم کم‌کاری تیروئید از عامل‌های خطر سقط جنین به شمار می‌رود.

اضافه وزن یا کمبود وزن: بانوان چاق دارای شاخص توده بدنی BMI سی یا بالاتر بیش از دیگران مستعد سقط هستند. به همین ترتیب بانوان با BMI کمتر از 18 نیز از این خطر در امان نیستند.

سیگار کشیدن یا مصرف الکل: اگر باردارهستید یا قصد باردرای دارید، بهترین زمان است تا سیگار را با داشتن انگیزه‌ای قوی ترک کنید و مصرف الکل را کاهش دهید.

ابتلا به بیماری‌های قابل انتقال از راه رابطه جنسی (STDs): بیماری‌های قابل انتقال از راه رابطه جنسی مانند سفلیس و بعضی گونه‌های هپاتیت ویروسی احتمال سقط را افزایش می‌دهد.

فیبروم رحمی بزرگ: فیبروم رحم به تومورهای خوش‌خیمی گفته می‌شود که به موازات بالا رفتن سن شیوع بیشتری پیدا می‌کند. فیبروم به ویژه در صورت بزرگ بودن، وجود در ناحیه‌هایی خاصی از رحم یا شروع به رشد کردن در واکنش به هورمون‌های بارداری عوارض بارداری مانند افزایش خطر سقط جنین را به همراه دارد.

بیماری‌های مزمن: بانوان بارداری مبتلا به بیماری‌های کلیوی، خودایمنی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) و دیابت بیش از دیگران در معرض سقط جنین هستند. در صورت ابتلا به هر یک از این ناراحتی‌ها، بارداری پرخطر محسوب می‌شود و مادر باید به طور مرتب و در فواصل کم به متخصص زنان و زایمان مراجعه کند و تحت نظر باشد.

دارو: پزشکان به بانوان باردار توصیه می‌کنند که از مصرف بعضی داروهای غیرتجویزی مانند مسکن‌های معمولی خودداری کنند.

سموم محیطی: قرار گرفتن در معرض سرب، جیوه، حلال‌های آلی و تابش‌های یونیزه احتمال سقط جنین را افزایش می‌دهد.

فاصله بین بارداری‌ها: چنانچه خانمی در فاصله کمتر از 6 ماه پس از حاملگی کامل قبلی آبستن شود، احتمال سقط جنین اندکی افزایش می‌یابد. از آنجایی که کم بودن فاصله بین دو بارداری عوارضی مانند زایمان زودرس را در پی دارد، بهتر است مدت بیشتری به رحم استراحت داده شود.

انواع سقط جنین

سقط جنین با توجه به زمان و دلیل سقط به گونه‌های متفاوت تقسیم‌بندی می‌شود. شایع‌ترین انواع سقط جنین به شرح زیر می باشد:

بارداری شیمیایی

بسیاری از سقط ‌های زود هنگام به بارداری شیمیایی موسوم است و منظور این است که تخمک باردار شده است اما هرگز در رحم لانه‌گزینی نکرده است. اگر چه بارداری شیمیایی میزان هورمون بارداری hCG را افزایش می‌دهد و نتیجه آزمایش بارداری مثبت می‌شود، اما هیچ اثری از جفت یا کیسه آب در سونوگرافی دیده نمی‌شود.

حاملگی پوچ

تخمک باردار شده به دیواره رحم متصل می‌شود و رشد جفت و تولید هورمون بارداری شروع می‌شود و رشد جفت بدون رشد جنین ادامه می‌یابد و کیسه آب خالی در سونوگرافی دیده می‌شود.

تهدید به سقط

اگر متخصص در هر زمانی قبل از هفته بیستم احتمال دهد که خونریزی شدید مقدمه سقط جنین است، تشخیص تهدید به سقط می‌دهد. در این حالت سقط جنین واقعاً رخ نداده است. در واقع نیمی از بانوان در شرایط تهدید به سقط با رعایت توصیه‌های متخصص زنان و زایمان در نهایت بارداری را به سلامت و موفقیت پشت سر می‌گذارند. متخصص معمولاً استراحت مطلق یا مصرف دارو را برای پیشگیری از سقط به مادر توصیه می‌کند.

‌سقط اجتناب ناپذیر

اگر خونریزی شدید باشد و باز بودن دهانه رحم در معاینه زنان مشخص شود، سقط جنین اجتناب‌ناپذیر نامیده می‌شود؛ یعنی این که سقط در حال انجام است و متاسفانه قابل توقف نیست.

سقط فراموش شده

سقط بدون خونریزی سقط فراموش شده نامیده می‌شود و مادر تا زمان معاینه توسط متخصص و شنیده نشدن ضربان جنین در سونوگرافی متوجه سقط نمی‌شود.

بعد از سقط جنین چه اتفاقی می افتد؟

اگر دهانه رحم شروع به اتساع یا گشاد شدن کند، اما خونریزی یا درد وجود نداشته باشد، متخصص زنان و زایمان وضعیت دهانه رحم را نامناسب تشخیص می‌دهد و سرکلاژ (دوختن دهانه رحم) را برای جلوگیری از سقط جنین در هفته‌های پایانی انجام می‌دهد.

احتمال دارد که سقط جنین کامل انجام نشده باشد یا تمام محتویات رحم از جمله خود جنین یا جفت و تمام پوشش داخلی اضافی رحم به طور طبیعی خارج نشده باشد و تخلیه کامل بیش از دو هفته طول بکشد. اما گاهی بخش‌هایی از بارداری، موسوم به فراورده‌های باقیمانده یا بقایای آبستنی در رحم باقی می‌ماند. برای این که بدن بهبود بیابد و قاعدگی دوباره مرتب شود، رحم باید تخلیه شود. بنابراین متخصص زنان و زایمان در صورت سقط ناقص مصرف قرص یا انجام جراحی (دیلاتاسیون و کورتاژ یا D&C ) را برای تخلیه کامل رحم توصیه می‌کند. همچنین پس از سقط باید احتیاط‌های بیشتری اعمال شود، برای مثال به منظور جلوگیری از عفونت هیچ چیز را نباید تا دو هفته وارد واژن کرد.

راه های جلوگیری از سقط جنین

روش های مختلفی برای جلوگیری از سقط جنین وجود دارد که برخی از آن ها به شرح زیر می باشد:

• تحت کنترل درآوردن عارضه‌های مزمن قبل از بارداری
• نگه داشتن وزن در حد سالم
• مصرف ویتامین قبل از بارداری شامل فولیک اسید و دیگر ویتامین‌های B
• جلوگیری از ابتلا به عفونت‌هایی مانند بیماری‌های قابل انتقال از راه رابطه جنسی یا درمان کردن آن‌ها
• ترک کردن سیگار و الکل
• مصرف داروهای مورد تایید پزشک

بعد از سقط جنین چه اقدامات و مراقبت هایی می بایست رعایت شود؟

از جمله مهم ترین اقدامات درمانی و مراقبتی بعد از سقط جنین به شرح زیر می باشد:

• توجه داشته باشید که بعد از سقط از رفتن به سونا و استخر برای مدتی اجتناب کنید چرا که احتمال عفونت را افزایش می دهد.
• در صورت تجویز دارو توسط پزشک لازم است تا تمامی آن ها را حتما به موقع و سر وقت مصرف کنید.
• در مصرف غذاهای خود بعد از سقط حتما توجه داشته باشید و بهتر است از غذاهای حاوی ویتامین و سالم در دوران نقاهت استفاده کنید.
• در صورت داشتن درد می توانید از کمپرس یخ استفاده کنید.
• به هیچ عنوان بعد از سقط جنین رابطه جنسی نداشته باشید و به مدت 2 الی 3 هفته صبر کنید.
• در صورت داشتن خونریزی هیچ نگران نباشد چرا که حدودا 4 الی 5 روز بعد از جراحی خونریزی را خواهید داشت ولی توجه داشته باشید در صورت طولانی بودن حتما به پزشک مراجعه کنید.
• توجه دشاته باشید حتما از داشتن استرس و اضطراب برای مدتی خودداری کنید.

سوالات متداول

کلام آخر

مادر این نوشته قصد داشتیم تا به طور کامل در مورد سقط جنین اطلاعاتی در اختیار شما قرار گرفت پس توجه دشاته باشید که اگر سقط جنین به طور غیر قانونی یا ناخواسته انجام داده شود می تواند عوارض زیادی را از جمله باقی ماندن جنین در رحم مادر و آسیب دیدی رحم را برای مادر به همراه داشته باشد. پس با توجه به اهمیت این موضوع شما عزیزان می توانید در مور مشکلات و مسائل زنانه خود به دکتر فاطمه سمامی جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی در تهران مراجعه کنید.