بیشتر زنان حداقل یک بار در طول عمر خود با کیست تخمدان روبرو می‌شوند. این حالت عموماً بدون درد و بدون نشانه‌های خاصی از خود نشان نمی‌دهد، اما ممکن است در زمان انجام معاینه لگنی تشخیص داده شود. درمان کیست تخمدان در زنان قبل از یائسگی مناسب است و اغلب موارد، کیست‌ها پس از چند ماه به طور خودبخود از بین می‌روند. با این حال، کیست‌های تکراری و بازگشتی تخمدان در زنان قبل از یائسگی و در افرادی که دچار اختلالات هورمونی هستند، بسیار شایع هستند. بنابراین، معاینات دوره‌ای توسط متخصصان زنان و زایمان اهمیت زیادی دارند و تنها راه برای شناخت و درمان این کیست‌ها هستند. در این مقاله، ما قصد داریم تا اطلاعاتی درباره کیست تخمدان را با شما به اشتراک بگذاریم. لطفا تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
کیست تخمدان چیست؟
تخمدان‌ها جزیی از دستگاه تناسلی زنانه هستند که در پایین شکم یعنی در هر دو سمت رحم قرار دارد. دو تخمدان در بدن بانوان وجود دارد که تخمک و همچنین هورمون‌های استروژن و پروژسترون تولید می‌کند. کیسه مملو از مایع یا همان کیست گاهی در یکی از تخمدان‌ها شکل می‌گیرد. کیست در اکثر موارد بدون درد است و علامتی ندارد.
انواع کیست تخمدان
کیست تخمدان انواع گوناگونی دارد که از آن جمله می‌توان به کیست درموئید و کیست اندومتریوما اشاره کرد. البته کیست‌های عملکردی یا فانکشنال شیوع بالاتری دارند که دو نوع کیست فولیکولی و کیست جسم زرد را شامل میشود.
کیست فولیکولی
تخمک در سیکل قاعدگی در کیسه‌ای به نام فولیکول رشد می‌کند که داخل تخمدان قرار دارد. این فولیکول یا کیسه در اکثر موارد باز میشود و تخمک را آزاد می‌کند. اما اگر فولیکول باز نشود، مایع داخل آن تشکیل کیست می‌دهد.
کیست جسم زرد
کیسه فولیکول پس از آزاد شدن تخمک حل میشود و از بین می‌رود، اگر این اتفاق رخ ندهد و منفذ فولیکول بسته شود، مایع اضافی داخل کیسه جمع میشود. این انباشت مایع به کیست جسم زرد می‌انجامد.
دیگر گونه‌های کیست تخمدان عبارت است از:
توده‌ها یا زائده‌های کیسه مانند روی تخمدان که حاوی مو، چربی و بافت‌های دیگر است.
زائده‌های غیرسرطانی که روی سطح خارجی تخمدان ایجاد میشود.
بافت‌هایی که به طور طبیعی داخل رحم رشد می‌کند، خارج رحم شکل می‌گیرد و به تخمدان متصل میشود. نتیجه نهایی ایجاد کیست است.
برخی بانوان به عارضه‌ای به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک دچار می‌شوند، به این معنا که تعداد زیادی کیست کوچک در تخمدان ایجاد میشود. به این ترتیب تخمدان بزرگ میشود و اگر برای درمان آن اقدام نشود به نازایی منجر میشود.
علائم کیست تخمدان
کیست تخمدان غالباً علامتی ندارد. با این حال با بزرگ شدن کیست علائمی مانند موارد زیر بروز می‌یابد:
- ورم کردن یا نفخ کردن شکم
- دفع دردناک
- درد لگن قبل از سیکل قاعدگی یا در طول عادت ماهانه
- آمیزش دردناک
- درد کمر یا ران
- حساسیت و دردناک بودن سینه‌ها
- حالت تهوع و استفراغ
علائم شدید کیست تخمدان که به درمان فوری نیاز دارد عبارت است از:
- درد شدید یا تیز لگن
- تب
- ضعف و سستی یا سرگیجه
- تنفس سریع
این علائم نشان دهنده پاره شدن کیست یا پیچ‌خوردن تخمدان است که هر دو مورد باید به سرعت درمان شود تا عوارض جدی بروز نیابد.
تشخیص کیست تخمدان
روش‌های تصویربرداری نیز برای تشخیص کیست تخمدان استفاده می‌شوند. این روش‌ها شامل سی تی اسکن، ام آر آی و سونوگرافی (اولتراسوند) می‌شوند.
در سی تی اسکن، از دستگاه تصویربرداری سی تی اسکن برای تهیه تصاویری از اندام‌های داخلی استفاده میشود. در حالی که در ام آر آی، میدان‌های مغناطیسی برای تهیه تصاویری عمقی از اندام‌های داخلی به کار گرفته میشود. همچنین، سونوگرافی (اولتراسوند) نیز برای بررسی وضعیت تخمدان استفاده میشود.
اکثر کیست‌ها پس از چند هفته یا چند ماه از بین می‌روند؛ بنابراین، درمان فوری توسط متخصصان پزشکی توصیه نمی‌شود. به عنوان مثال، دکتر فاطمه سمامی به عنوان یک متخصص زنان خوب در تهران، توصیه می‌کند که سونوگرافی ظرف چند هفته یا چند ماه آینده تکرار شود تا وضعیت تحت نظر قرار گیرد. اگر وضعیت تغییری نکند یا کیست بزرگ شود، متخصص زنان و زایمان دستور انجام آزمایش‌های بیشتر برای تعیین دیگر علل علائم بروز یافته می‌دهد.
در این مرحله، آزمایش‌های مختلفی انجام میشود، از جمله آزمایش بارداری برای اطمینان از عدم بارداری بیمار، آزمایش تعیین سطح هورمون برای بررسی مشکلات هورمونی مانند میزان بیش از حد استروژن یا پروژسترون، و آزمایش خون CA-125 برای غربالگری سرطان تخمدان.
پیشگیری از کیست تخمدان
کیست تخمدان قابل پیشگیری نیست. با این حال با مراجعه مرتب به متخصص زنان و زایمان و معاینات دوره‌ای رحم و تخمدان می‌توان کیست تخمدان را به سرعت تشخیص داد. کیست خوش‌خیم تخمدان تبدیل به نوع سرطانی نمی‌شود. البته علائم سرطان تخمدان مانند علائم کیست تخمدان است. بنابراین مراجعه به متخصص زنان و زایمان و تشخیص صحیح بسیار مهم است. متخصص زنان و زایمان را از علائم زیر که میتواند نشان دهنده وجود مشکل باشد، آگاه کنید:
- تغییر سیکل قاعدگی
- درد مداوم لگن
- کاهش اشتها
- لاغری و کاهش وزن غیرقابل توضیح
- احساس سیری
درمان کیست تخمدان
بعضی از کیست‌های تخمدان در صورت عدم درمان، می‌توانند باروری را کاهش دهند. سندرم تخمدان پلی کیستیک و کیست آندومتریوما می‌توانند عوارضی از این دست باشند. برای تقویت باروری، متخصصان زنان و زایمان ممکن است کیست را برداشته یا کوچک کنند. اما کیست‌های فانکشنال، آدنوم و درموئید تاثیری بر باروری ندارند.
بعضی از متخصصان ترجیح می‌دهند در مواجهه با کیست تخمدان، صبر کنند و بیمار را تحت نظر داشته باشند. اما برای برداشتن و معاینه هر گونه کیست یا توده‌ای که در تخمدان ایجاد شده است، متخصصان زنان و زایمان جراحی را پس از یائسگی توصیه می‌کنند، زیرا احتمال ایجاد کیست سرطانی یا سرطان تخمدان پس از یائسگی افزایش می‌یابد. با این حال، کیست تخمدان احتمال ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش نمی‌دهد. برخی از متخصصان نیز توصیه می‌کنند کیست‌های با قطر بزرگتر از ۵ سانتیمتر برای درمان برداشته شوند. اگر کیست خودبه خود از بین نرود یا بزرگتر شود، متخصص زنان و زایمان کوچک کردن یا خارج کردن آن را توصیه می‌کند.
قرص ضدبارداری
متخصصان زنان و زایمان در مواجهه با کیست‌های عود کننده تخمدان، قرص ضدبارداری را به منظور توقف تخمک‌گذاری و جلوگیری از تشکیل کیست جدید تجویز می‌کنند. قرص ضدبارداری همچنین احتمال سرطان تخمدان را کاهش می‌دهد. با این حال، سرطان تخمدان در سنین بعد از یائسگی شایع تر است.
لاپاراسکوپی
اگر کیست کوچک باشد و احتمال سرطان با توجه به نتایج تصویربرداری رد شده باشد، متخصص زنان و زایمان لاپاراسکوپی انجام می‌دهد. متخصص زنان و زایمان در جراحی لاپاراسکوپی کیست را خارج می‌کند. متخصص برش کوچکی را نزدیک ناف ایجاد می‌کند و سپس وسیله ظریفی را وارد شکم کرده و کیست را درمی‌آورد.
لاپاراتومی
اگر کیست بزرگ باشد، متخصص زنان و زایمان کیست را با ایجاد برشی بزرگ در شکم خارج می‌کند و نمونه‌برداری سریعی را انجام می‌دهد. چنانچه کیست سرطانی باشد، هیسترکتومی (جراحی برداشتن رحم) به منظور درآوردن رحم و تخمدان‌ها انجام میشود.
کیست تخمدان با فیبرو رحم چه تفاوتی دارد؟
خیلی از بیماری های مربوط به رحم با یکدیگر شباهت بسیار زیادی دارد از همین رو باعث شده تا در تشخیص با یکدیگر اشتباه گرفته شوند.
فیبروم رحم در واقع تومورهای سفت و فشرده ای هستند که از طریق سلول های عضلانی صاف و همبند که در داخل رحم هستند تشکیل شده است. ولی در مقابل کیست های تخمدانی در واقع کیسه هایی پر از مایع می باشند.
ولی با توجه به موارد گفته شده شباهت هایی نیز با یکدیگر دارند یکی از آن ها این است که هر دو عارضه ممکن است منجر به ایجاد دردهایی در ناحیه لگن و شکم شوند.
اگر دردی را در یک طرف خود احساس کردید این می تواند نشان از وجود کیست لگنی باشد ولی اگر نشانه ها در ادرار یا قاعدگی اثر داشته باشد احتمال فیبرو رحمی وجود دارد.
21 پاسخ
به نام خدا . مطالبتون خیلی باارزش بودن لطف کردید . من یه سوال داشتم .الان مدت یک ماه و نیم عادت نمیشم. خواستم بدونم علت میتونه از کیست باشه ??
سلام مادر من سنش حدود۵۰سال هستش و آزمایشاتش نشون دادن که داخل تخمدانش یه کیست ۵۵میلیمتری وجود داره داخل سونوگرافیش نوشته که بدخیم به نظر میرسه.میخواستم بدونم این یعنی چی؟آیا با جراحی و برداشتن رحم و تخمدان خوب میشه؟یا خدایی نکرده سرطان هست؟من واقعا نگرانم اوضاع روحی خودم بهم ریختس میشه لطفا راهنماییم کنید؟
سلام بنده خانمی سی ساله هستم چهار ماه پیش سزارین انجام دادم الان یک دفعه سونوگرافی گرفتم متوجه شدم یک کیست ده سانتی داخل تخمدان راستم هستش یکی دو تا از پزشکا گفتن باید عمل بشم میخواستم سوال کنم ببینم امکانش هست با دارو کیستم رفع بشه وعمل نکنم.
ایا کیست تخمدان در اورال سکس میتواند منجر به بیماری در مرد شود؟؟
سلام.من ۲۵ سالمه .مجرد .توده ای که از محل ادرارم گاهی بیرون میزند و درد و کمردرد وخونریزی دارم میگن تا زمان ازدواج صبر کن یا راضی به پاره شدن بکارت.خواهش میکنم راهنمایی کنید خیلی نگرانم
باسلام خسته نباشید
من 22ساله هستم
ودرد شدیدی هنگام پریود دارم (حالت تهوع . اسهال . تیر کشیدن زیر شکم . درد کمر . تب و لرز .سرگیجه و . ..)و لکه بینی وپریودم هم نامنظم شده است
ایا امکان این هست که این دردها نشان کیست باشد
سلام من۱۵سالمه ودوماهه ک پریودنشدم وسردردوشکم درددارم بنظرتون این مشکله؟
سلام عزیزم
من حدود یک ماه پیش رفتم دکتر برام سونوگرافی تجویز کرد رفتم گفتن ی کیست 4سانتی دارم بهم قرص ال دی دادن شب ششم پریودی بعد از غذا ی دونه باید بخورم تا 21 روز…الان ی بستش داره تموم میشه دو سه تا دونه مونده که تموم شه .از دیشب تاحالا ی درد خفیفی دارم سمت راست شکمم طوری ک وقتی میشینم دردم میاد چرا اینجوری شدم وحشت دارم …ضمنن من 19سالمه
سلام خانم دکتر زنی ۴۳ساله هستم ساکن شیراز مبتلا به کیست تخمدان برای برداشتن کیست اقدام کرده ام ولی پزشک معالج بدلیل کم کار بودن تیرویید عمل جراحی را انجام نداد در آخرین آزمایش حدود یکسال پیش اندازه کیست ۹سانتیمتر تشخیص داده شد مدتی است که دچار دردهای شدید شده ام پیشنهاد شما چیست
سلام روز بخیر زبیح الله استم از افغانستان کیست که 8 سانتی باشد تاداوی میشود یانه اگر تداوی میشود لطفا؛ رهنمایی کنید
سلام روزتون بخیر
من جدیدا کیست هموراژیک 33 *32در تخمدانم به وجود اومده .میخاستم بدونم خطرناکه ؟
من دیگه دوهفتست دکتر زنان نرفتم .
قرصی هم مصرف نمیکنم .
اگر ممکنه درموردش واینکه مشکل ساز است یا نه برام توضیح بدید.
ممنونم
باسلام خدمت شما.
چندماهیست که قاعدگی منظمی ندارم.هم از نظر مقدار خونریزی هم زمان.بعضی اوقات هم علایمی مثل علایم زمان قاعدگی رو دارم اما قاعدگیم اتفاق نمیفته.علتش چیست
ممنونم
سلام حالتون خوبه من کیست دارم به اندازه ۸۰میلی در ۵۰میلی متر ،،دو ماه یاسمین خوردم ولی تاثیری نداشت لطفا راهنمایی بفرمایید
سلام نوع كيست وازمايشات همراه مهم است
سلام خدمت دکتر سمامی
یک سوال وممنون میشوم که پاسخ میدهید
خلاصه ومفید
اواخرسال ۸۶ ازدواج کردم و۸۸ صاحب فرزند شدم .
وبا گذشت ۹ سال از تولد اولین فرزندم دیگه بچه دار نشدم
سمت راست شکم معمولا سرد هست
ایا احتمال داره که کیست رحم داشته باشم
سلام بله بايد بررسي شويد
سلام من 34 سالمه تازه ازدواج کردم رفتم سنو کیست 25×21دارممیخواستم بدونم خطرناکه.برای باردار شدنم مشکل سازمیشه؟؟
سلام ظاهر ونوع كيست مهم است
با سلام
ظاهر و نوع کیست مهم است
وای خیلی خوبه ساییتون
ممنون از شما