علائم و درمان کیست تخمدان

اکثر بانوان کیست تخمدان را حداقل یک بار تجربه می‌کنند، که عمدتاً بدون درد است و هیچ نوع علائم خاصی ندارد ولی در زمان انجام معاینه لگنی خود را نشان می دهد. درمان کیست تخمدان بانوان در دوره قبل از یائسگی مناسب است ولی به طور معمول اکثر کیست‌ها پس از چند ماه از بین می‌روند. با این حال کیست مکرر و عودکننده تخمدان در دوران پیش از یائسگی و در بانوانی که دچار اختلال‌های هورمونی هستند بسیار دیده می شود. پس معاینات دوره ای زنان توسط بهترین متخصص زنان و زایمان تنها راه آگاهی از وجود و درمان این کیست ها می‌باشد. ما در این نوشته قصد داریم تا اطلاعاتی را در رابطه با کیست تخمدان در اختیار شما قرار دهیم پس تا انتهای این نوشته همراه ما باشید.

کیست تخمدان چیست؟

تخمدان‌ها جزیی از دستگاه تناسلی زنانه هستند که در پایین شکم یعنی در هر دو سمت رحم قرار دارد. دو تخمدان در بدن بانوان وجود دارد که تخمک و همچنین هورمون‌های استروژن و پروژسترون تولید می‌کند. کیسه مملو از مایع یا همان کیست گاهی در یکی از تخمدان‌ها شکل می‌گیرد. کیست در اکثر موارد بدون درد است و علامتی ندارد.

انواع کیست تخمدان

کیست تخمدان انواع گوناگونی دارد که از آن جمله می‌توان به کیست درموئید و کیست اندومتریوما اشاره کرد. البته کیست‌های عملکردی یا فانکشنال شیوع بالاتری دارند که دو نوع کیست فولیکولی و کیست جسم زرد را شامل می‌شود.

کیست فولیکولی

تخمک در سیکل قاعدگی در کیسه‌ای به نام فولیکول رشد می‌کند که داخل تخمدان قرار دارد. این فولیکول یا کیسه در اکثر موارد باز می‌شود و تخمک را آزاد می‌کند. اما اگر فولیکول باز نشود، مایع داخل آن تشکیل کیست می‌دهد.

کیست جسم زرد

کیسه فولیکول پس از آزاد شدن تخمک حل می‌شود و از بین می‌رود، اگر این اتفاق رخ ندهد و منفذ فولیکول بسته شود، مایع اضافی داخل کیسه جمع می‌شود. این انباشت مایع به کیست جسم زرد می‌انجامد.

دیگر گونه‌های کیست تخمدان عبارت است از:

برخی بانوان به عارضه‌ای به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک دچار می‌شوند، به این معنا که تعداد زیادی کیست کوچک در تخمدان ایجاد می‌شود. به این ترتیب تخمدان بزرگ می‌شود و اگر برای درمان آن اقدام نشود به نازایی منجر می‌شود.

علائم کیست تخمدان

کیست تخمدان غالباً علامتی ندارد. با این حال با بزرگ شدن کیست علائمی مانند موارد زیر بروز می‌یابد:

• ورم کردن یا نفخ کردن شکم
• دفع دردناک
• درد لگن قبل از سیکل قاعدگی یا در طول عادت ماهانه
• آمیزش دردناک

• درد کمر یا ران
• حساسیت و دردناک بودن سینه‌ها
• حالت تهوع و استفراغ

علائم شدید کیست تخمدان که به درمان فوری نیاز دارد عبارت است از:

• درد شدید یا تیز لگن
• تب
• ضعف و سستی یا سرگیجه
• تنفس سریع

این علائم نشان دهنده پاره شدن کیست یا پیچ‌خوردن تخمدان است که هر دو مورد باید به سرعت درمان شود تا عوارض جدی بروز نیابد.

تشخیص کیست تخمدان

از روش‌های تصویربرداری نیز برای تشخیص کیست تخمدان بهره گرفته می‌شود:

• سی تی اسکن: با استفاده از دستگاه تصویربرداری سی تی اسکن تصاویری از اندام‌های داخلی به دست می‌آید.
• ام آر آی: میدان‌های مغناطیسی برای تهیه تصاویری عمقی از اندام‌های داخلی به کار برده می‌شود.
• سونوگرافی (اولتراسوند): وضعیت تخمدان به این روش بررسی می‌شود.

از آنجایی که اکثر کیست‌ها پس از چند هفته یا چند ماه از بین می‌رود، دکتر فاطمه سمامی به عنوان متخصص زنان خوب در تهران اقدام درمانی فوری را توصیه نمی‌کند، بلکه سونوگرافی را ظرف چند هفته یا چند ماه آینده تکرار می‌کند تا وضعیت را تحت نظر داشته باشد. چنانچه وضعیت تغییری نکند یا کیست بزرگ شود، متخصص زنان و زایمان دستور انجام آزمایش‌های بیشتر برای تعیین دیگر علل علائم بروز یافته می‌دهد.

در این مرحله معمولاً آزمایش‌های زیر انجام می‌شود:

• آزمایش بارداری: برای اطمینان از باردار نبودن بیمار
• آزمایش تعیین سطح هورمون: برای بررسی مشکلات هورمونی مانند میزان بیش از حد استروژن یا پروژسترون
• آزمایش خون CA-125: برای غربالگری سرطان تخمدان

پیشگیری از کیست تخمدان

کیست تخمدان قابل پیشگیری نیست. با این حال با مراجعه مرتب به متخصص زنان و زایمان و معاینات دوره‌ای رحم و تخمدان می‌توان کیست تخمدان را به سرعت تشخیص داد. کیست خوش‌خیم تخمدان تبدیل به نوع سرطانی نمی‌شود. البته علائم سرطان تخمدان مانند علائم کیست تخمدان است. بنابراین مراجعه به متخصص زنان و زایمان و تشخیص صحیح بسیار مهم است. متخصص زنان و زایمان را از علائم زیر که می‌تواند نشان دهنده وجود مشکل باشد، آگاه کنید:

• تغییر سیکل قاعدگی
• درد مداوم لگن
• کاهش اشتها
• لاغری و کاهش وزن غیرقابل توضیح
• احساس سیری

درمان کیست تخمدان

بعضی کیست‌ها در صورت درمان نشدن باروری را کاهش می‌دهد. کاهش باروری یکی از عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک و کیست آندومتریوما است. متخصص زنان و زایمان کیست را برای تقویت باروری برمی‌دارد یا کوچک می‌کند. کیست‌های فانکشنال، آدنوم و درموئید تاثیری بر باروری ندارند.

اگر چه برخی متخصصین ترجیح می‌دهند در مواجهه با کیست تخمدان صبر کنند و بیمار را تحت نظر داشته باشند، متخصصین زنان و زایمان جراحی را برای برداشتن و معاینه هر گونه کیست یا توده ایجاد شده در تخمدان پس از یائسگی توصیه می‌کنند، چون احتمال ایجاد شدن کیست سرطانی یا سرطان تخمدان پس از یائسگی افزایش می‌یابد. البته کیست تخمدان احتمال ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش نمی‌دهد. برخی متخصصین نیز توصیه می‌کنند کیست‌های با قطر بزرگتر از 5 سانتی‌متر درآورده شود. چنانچه کیست خودبه خود از بین نرود یا بزرگتر شود، متخصص زنان وزایمان کوچک کردن یا خارج کردن آن را توصیه می‌کند.

قرص ضدبارداری

متخصص زنان و زایمان قرص ضدبارداری را در مواجهه با کیست‌های عود کننده تخمدان به منظور توقف تخمک‌گذاری و جلوگیری از تشکیل کیست جدید تجویز می‌کند. قرص ضدبارداری احتمال سرطان تخمدان را نیز کاهش می‌دهد. در هر حال سرطان تخمدان در سنین بعد از یائسگی شایع‌تر است.

لاپاراسکوپی

اگر کیست کوچک باشد و احتمال سرطان با توجه به نتایج تصویربرداری رد شده باشد، متخصص زنان و زایمان لاپاراسکوپی انجام می‌دهد. متخصص زنان و زایمان در جراحی لاپاراسکوپی کیست را خارج می‌کند. متخصص برش کوچکی را نزدیک ناف ایجاد می‌کند و سپس وسیله ظریفی را وارد شکم کرده و کیست را درمی‌آورد.

لاپاراتومی

اگر کیست بزرگ باشد، متخصص زنان و زایمان کیست را با ایجاد برشی بزرگ در شکم خارج می‌کند و نمونه‌برداری سریعی را انجام می‌دهد. چنانچه کیست سرطانی باشد، هیسترکتومی (جراحی برداشتن رحم) به منظور درآوردن رحم و تخمدان‌ها انجام می‌شود.

کیست تخمدان با فیبرو رحم چه تفاوتی دارد؟

خیلی از بیماری های مربوط به رحم با یکدیگر شباهت بسیار زیادی دارد از همین رو باعث شده تا در تشخیص با یکدیگر اشتباه گرفته شوند.

فیبروم رحم در واقع تومورهای سفت و فشرده ای هستند که از طریق سلول های عضلانی صاف و همبند که در داخل رحم هستند تشکیل شده است. ولی در مقابل کیست های تخمدانی در واقع کیسه هایی پر از مایع می باشند.

ولی با توجه به موارد گفته شده شباهت هایی نیز با یکدیگر دارند یکی از آن ها این است که هر دو عارضه ممکن است منجر به ایجاد دردهایی در ناحیه لگن و شکم شوند.

اگر دردی را در یک طرف خود احساس کردید این می تواند نشان از وجود کیست لگنی باشد ولی اگر نشانه ها در ادرار یا قاعدگی اثر داشته باشد احتمال فیبرو رحمی وجود دارد.

سوالات متداول