بارداری با تغییرات جسمی و روانی زیادی همراه است؛ از شكل ظاهری بدن گرفته تا عملكرد ارگان‌های داخلی همه دستخوش تغییرات شگفت‌انگیزی می‌شوند و زمینه را برای تولد تازه‌واردی به این دنیا فراهم میكنند. بعد از اتمام عمل زایمان مدتی طول می‌كشد تا بدن از هر نظر به حالت اولیه خود بازگردد بنابراین مادر نباید توقع داشته باشد ظرف یكی، دو هفته همه چیز درست شود.
معمولا شش تا هشت هفته بعد از تولد نوزاد، بدن مادر سازوكار عادی خودش را بازمی‌یابد اما این موضوع بستگی به این دارد كه در هفته‌های اول بعد از زایمان چطور از خود مراقبت كرده باشد.
مراقبت های مهم بعد از زایمان
از جمله مهم ترین مراقبت های بعد از زایمان به شرح زیر می باشد:
بعد از زایمان چه بخوریم؟
نقش رژیم غذایی در سلامت مادران باردار و نوزادان بسیار مهم است. در طول دوران بارداری، مادر باید علاوه بر تأمین نیازهای بدن خود، نیازهای جنین را نیز برطرف کند. این ضرورت پس از تولد نوزاد نیز ادامه دارد و مادر موظف است به علت شیردهی، مواد غذایی لازم برای خود و نوزاد خود را مصرف کند.
قبل و بعد از زایمان، همه دسته‌های غذایی باید در رژیم غذایی مادران باردار گنجانده شوند. لبنیات، پروتئین، نان و غلات، میوه و سبزیجات باید به صورت مستمر در رژیم غذایی حضور داشته باشند. با توجه به اینکه مادر در دوران شیردهی به سر می‌برد، بهتر است کمی بیشتر از قبل لبنیات (به‌خصوص شیر) مصرف کند. البته باید توجه داشت که مصرف غذاهای مضر مانند فست فودها ممنوع است.
چطور وزن كم كنیم؟
برای کاهش وزن بعد از زایمان، اگر مادر از گروه‌های اصلی غذایی به میزان کافی استفاده کند، نیازی به مصرف کالری از منابع دیگر نیست. در واقع، بیشترین کاهش وزن در زمان تولد نوزاد رخ می‌دهد. جفت، آب، خون و جنین خود از بدن مادر خارج می‌شوند و بنابراین در این مرحله، حدود 5 تا 6 کیلوگرم از وزن مادر کم میشود. در ادامه، مادر باید با مراقبت صحیح و به شیوه‌ای علمی، به تدریج وزن خود را کاهش دهد.
بستن شكم
غالبا تصور میشود كه با بستن شكم آن هم به‌طور محكم، شكم زائو به‌اصطلاح جمع یا سفت میشود، به همین دلیل مادر به محض مرخصی از بیمارستان شال محكمی به كمر می‌بندد؛ در حالی‌كه طی بارداری و زایمان عضلات دیواره شكم تغییر كرده‌اند و تنها ورزش میتواند این عضلات را سفت و درنتیجه شكم را جمع كند؛ البته اگر بستن شكم آن‌قدر محكم نباشد كه بخیهها را اذیت كند، منعی وجود ندارد و ممكن است در كنار ورزش تا حدی تاثیر بگذارد.
چه ورزشی مناسب است؟
یک زن که زایمان طبیعی داشته باشد، از روز اول پس از زایمان می تواند ورزش را شروع کند. اما در صورتی که زایمان سزارین داشته باشد، تعیین زمان شروع ورزش بر عهده مادر است و زمانی که درد و سوزش زخم بهبود یابد، به این معنی است که بدن شما آماده ورزش است. می توانید با پنج یا ده دقیقه شروع کنید و به تدریج به بیست دقیقه ورزش در روز برسید.
یکی از ساده ترین حرکات برای آغاز ورزش دراز کشیدن و نشست کردن است. می توانید پاهای خود را به سمت شکم خم کنید ، برای مدتی نگه دارید و آنها را دراز کنید. تکرار این حرکت به عنوان یک ورزش محسوب می شود و برای شما مفید است.
درمان كم‌خونی پس از زایمان چیست؟
مادر در طول عمل زایمان مقداری خون از دست می دهد و بعد از آن به کم خونی مبتلا می شود. به طور کلی توصیه می شود که در پایان هفته اول پس از زایمان ، مادر به یک پزشک زنان متخصص خوب در تهران مراجعه کند. در این مشاوره، نسخه ای شامل مسکن ها و مکمل ها به مادر داده می شود که با مصرف آنها بسیاری از مشکلات حل می شوند.
مادر بعد از زایمان باید هر روز قرص آهن و مکمل غذایی مصرف کند. مصرف گوشت قرمز و جگر که به خوبی پخته شده باشد، به خونسازی بدن مادر کمک فراوانی می کند. مادران گیاهخوار به دلیل اینکه این غذاها را نمی خورند، ممکن است به کمبود های شدید و مشکلات زیادی برخورد کنند. بنابراین، هرگز این غذاها را از برنامه روزانه خود حذف نکنید.
چطور عوارض شیردهی را کنترل کنیم؟
روش‌هایی که میتوانند برای کاهش عوارض شیردهی مؤثر باشند عبارتند از:
- پس از هر بار شیردهی، چند قطره شیر را روی نوک سینه بریزید و آن را خشک نکنید و پوشان ننمایید تا سینه شقاق نکند.
- از پدهای بهداشتی ویژه‌ای که برای درمان شقاق در دسترس هستند، استفاده کنید.
- لباس‌های پلاستیکی یا نایلونی نپوشید؛ بلکه لباس از جنس نخ را انتخاب نمایید.
- از ترکیباتی مانند نشاسته گیاهی یا پارافین سفید که در داروخانه‌ها یافت می‌شوند، استفاده کنید تا از خشک شدن و زخم شدن نوک سینه جلوگیری شود.
- از هر دو سینه به طور متعادل شیر بدهید تا التهاب سینه نداشته باشید.
- حین شیردهی، هاله قهوه‌ای را به کاملی در دهان نوزاد قرار دهید و تا زمان سیر شدن نوزاد، سینه را از دهان او بیرون نیاورید.
چطور مانع ابتلا به یبوست پس از زایمان شویم ؟
- افرادی که به‌طور عادی دچار یبوست می‌شوند، قبل از بارداری و زایمان باید این مشکل را درمان کنند، زیرا در حین بارداری فشار فیزیکی بر روده‌ها افزایش می‌یابد و احتمال ابتلا به یبوست بیشتر میشود. این مشکل به دلیل بی‌تحرکی مادر پس از زایمان نیز تشدید میشود، زیرا فشار فیزیکی کاهش می‌یابد، اما برگشت به روتین طبیعی مدت زمانی طول می‌کشد.
- مصرف مواد غذایی حاوی فیبر، نوشیدن مایعات و تحرک در روزهای اول پس از زایمان میتواند به حداقل رساندن احتمال ابتلا به یبوست کمک کند.
سوالات متداول