بارداری با تغییرات جسمی و روانی زیادی همراه است؛ از شکل ظاهری بدن گرفته تا عملکرد ارگان‌های داخلی همه دستخوش تغییرات شگفت‌انگیزی می‌شوند و زمینه را برای تولد تازه‌واردی به این دنیا فراهم میکنند. بعد از اتمام عمل زایمان مدتی طول می‌کشد تا بدن از هر نظر به حالت اولیه خود بازگردد بنابراین مادر نباید توقع داشته باشد ظرف یکی، دو هفته همه چیز درست شود.
معمولا شش تا هشت هفته بعد از تولد نوزاد، بدن مادر سازوکار عادی خودش را بازمی‌یابد اما این موضوع بستگی به این دارد که در هفته‌های اول بعد از زایمان چطور از خود مراقبت کرده باشد.
مراقبت های مهم بعد از زایمان
از جمله مهم ترین مراقبت های بعد از زایمان به شرح زیر می باشد:
بعد از زایمان چه بخوریم؟
رژیم غذایی خانمی که وضع حمل کرده است، نقش تعیین‌کننده‌ای را در سلامت او و نوزاد بازی میکند. در دوران بارداری مادر علاوه بر تامین نیازهای بدن خود باید نیازهای جنین را هم برطرف می‌کرد. این ضرورت بعد از تولد نوزاد از بین نمی‌رود و مادر به علت شیردهی موظف است با همان حساسیت مواد غذایی لازم برای خود و نوزاد را مصرف کند.
قبل و بعد از زایمان همه دسته‌های غذایی باید در رژیم فرد گنجانده شود. لبنیات، پروتئین، نان و غلات، میوه و سبزیجات باید هرروز و مستمر مصرف شوند. باتوجه به اینکه مادر در دوران شیردهی به سر می‌برد، بهتر است حتی کمی بیش از قبل لبنیات (به‌خصوص شیر) بخورد. ضمن اینکه واضح و آشکار است که مصرف غذاهای مضری همچون فست‌فودها ممنوع است.
چطور وزن کم کنیم؟
اگر مادری گروه‌های اصلی غذایی را در رژیم روزانه‌اش داشته باشد، دیگر نیازی به دریافت کالری از منبع دیگری ندارد. در اصل بنا بر این است که فرد بعد از زایمان و طی شش ماه به مرور به وزن طبیعی و اولیه پیش از بارداری برسد. بخشی از کاهش وزن زمان تولد نوزاد اتفاق می‌افتد. جفت، آب، خون و خود جنین از بدن مادر خارج شده و چیزی حدود پنج یا شش کیلوگرم در همین مرحله از وزن مادر کم میشود. در ادامه این خود شما هستید که باید با مراقبت درست و علمی به‌تدریج وزن‌تان را پایین بیاورید.
بستن شکم
غالبا تصور میشود که با بستن شکم آن هم به‌طور محکم، شکم زائو به‌اصطلاح جمع یا سفت میشود، به همین دلیل مادر به محض مرخصی از بیمارستان شال محکمی به کمر می‌بندد؛ در حالی‌که طی بارداری و زایمان عضلات دیواره شکم تغییر کرده‌اند و تنها ورزش میتواند این عضلات را سفت و درنتیجه شکم را جمع کند؛ البته اگر بستن شکم آن‌قدر محکم نباشد که بخیهها را اذیت کند، منعی وجود ندارد و ممکن است در کنار ورزش تا حدی تاثیر بگذارد.
چه ورزشی مناسب است؟
کسی که زایمان طبیعی کرده است از همان روز اول میتواند ورزش را شروع کند.
ولی در صورت داشتن زایمان سزارین، تشخیص زمان شروع به عهده مادر است و هر وقت درد و سوزش محل زخم بهبود پیدا کرد، یعنی بدن شما توان ورزش را دارد. از پنج یا 10 دقیقه شروع کنید و کم‌کم به 20دقیقه ورزش در روز برسید.
دراز و نشست ساده، ابتدایی‌ترین حرکتی است که معمولا همه از عهده‌اش بر‌می‌آیند، میتوانید پاها را سمت شکم خم کنید، کمی نگه دارید و آنها را دراز کنید. تکرار این عمل ورزش محسوب میشود و برایتان مفید است.
درمان کم‌خونی پس از زایمان چیست؟
مادر طی عمل زایمان مقداری خون از دست می‌دهد و پس از آن دچار کم‌خونی میشود. عموما توصیه میشود در پایان هفته اول پس از زایمان مادر برای چکاپ کلی به یک دکتر متخصص زنان خوب در تهران مراجعه کند. در این مراجعه نسخه‌ای شامل مسکن‌ها و مکمل‌ها به مادر داده میشود که با مصرف آنها بسیاری از مشکلات برطرف می‌شوند.
مادر پس از وضع حمل باید هر روز قرص آهن و مکمل غذایی مصرف کند. مصرف گوشت قرمز و جگری که خوب پخته شده باشد، به خون‌سازی بدن مادر کمک فراوانی میکند. مادران گیاهخوار در این مورد دچار کمبودهای شدید و ناراحتی‌های زیادی می‌شوند؛ به هیچ وجه این غذاها و مکمل‌ها را از برنامه روزانه‌تان حذف نکنید.
چطور عوارض شیردهی را کنترل کنیم؟
از جمله مهم ترین اقدامات به منظور کاهش عوارض شیردهی به شرح زیر می باشد:
- برای اینکه در نوک سینه شقاق ایجاد نشود، بعد از هر نوبت شیردهی چند قطره از شیر را روی نوک سینه بریزید و ترجیحا آن را خشک نکنید و نپوشانید.
- یک سری پدهای بهداشتی مخصوص شقاق وجود دارند که با گذاشتن آنها روی نوک سینه این مشکل تا حد زیادی بهبود پیدا میکند. میتوانید این پدها را از داروخانه تهیه کنید و به کار بگیرید.
- لباس‌های پلاستیکی و نایلونی نپوشید؛ لباس نخی بهترین گزینه است.
- ترکیباتی هستند که مانع بروز زخم در نوک سینه می‌شوند، مثل نشاسته گیاهی یا پارافین سفید که در داروخانه‌ها پیدا می‌شوند. اگر آنها را روی نوک سینه بگذارید از خشک شدن پوست نوک سینه و زخم شدنش جلوگیری میکند.
- از هر دو سینه شیر بدهید؛ این کار باعث میشود دچار التهاب سینه نشوید.
- هنگام شیر دادن تمام هاله قهوه‌ای را در دهان نوزاد بگذارید و تا وقتی نوزاد سیر نشده سینه را از دهانش در نیاورید.
چطور مانع ابتلا به یبوست پس از زایمان شویم ؟
بعضی‌ها بنا به عادت گوارشی‌شان در حالت عادی هم دچار یبوست می‌شوند. این قبیل افراد باید حتما قبل از بارداری و زایمان این بیماری را درمان کنند، چون در بارداری فشار فیزیکی بر روده‌ها وارد میشود و احتمال ابتلا به یبوست بالا می‌رود. این مسئله با توجه به بی‌تحرکی یا کم‌تحرکی مادر پس از زایمان بیشتر میشود. چون فشار فیزیکی از بین رفته ولی برگشتن بدن به روال طبیعی خود مدتی طول می‌کشد. اگر فرد در روزهای اول پس از زایمان مواد غذایی حاوی فیبر مصرف کند، مایعات فراوان بنوشد و حتما تحرک داشته باشد و راه برود، احتمال اینکه دچار یبوست شود به حداقل می‌رسد.
FA_IR 
AR