علت یائسگی زودرس

یائسگی زودرس یا نارسایی زودرس تخمدان یکی از بیماری‌هایی است که زنان ممکن است با آن مواجه شوند و نیاز به درمان‌های اساسی برای پیشگیری از عوارض جدی‌تر دارد. در این مقاله، دکتر فاطمه سمامی به علت‌ها، علائم و تشخیص این عارضه پرداخته است.

اکثراً تا سن 40 سالگی، یک درصد از خانم‌ها دچار یائسگی می‌شوند و ده درصد از خانم‌هایی که قاعدگی شان قطع شده است، ممکن است دچار نارسایی زودرس تخمدان شده باشند.

علاوه بر علائم خود بیماری، اغلب این خانم‌ها به دلیل بار روانی (سایکولوژیک) که ناشی از تصور پیر شدن زودرس است، از این عارضه رنج می‌برند. همچنین، افرادی که به نارسایی زودرس تخمدان یا یائسگی زودرس مبتلا می‌شوند، ممکن است دچار مشکلات بارداری شوند که می‌تواند یک مسئله مهم باشد. علاوه بر این، اختلالات قاعدگی نیز از مشکلات دیگر افرادی است که به نارسایی زودرس تخمدان مبتلا هستند.

علت نارسایی زودرس تخمدان چیست؟

نارسایی زودرس تخمدان دلایل متعددی دارد که دکتر فاطمه سمامی متخصص زنان در شمال تهران، به بیان این موارد خواهند پرداخت.
اولین دلیل این است که خود فرد باعث بروز نارسایی زودرس تخمدان می شود. درمان هایی مانند رادیوتراپی، شیمی درمانی که این به تخمدان ها آسیب وارد می کند از جمله دلایل اصلی ه شمار می رود. که اثرات این درمان ها به میزان دوز مصرفی دارو ها و سن بیمار بستگی دارد.

از دیگر عوامل نارسایی زودرس تخمدان، کیست هایی است که در دو طرف تخمدان بوده و به این دلیل تخمدان ها را جراحی کرده و یا هر دو تخمدان برداشته شده باشد.

آبسه های دو طرفه تخمدان و برخی از کیست های آندومتریوز از دلایل نارسایی زودرس تخمدان است و زمانی که این کیست ها خیلی بزرگ می شوند، تقریبا همه بافت تخمدان را از بین می برند و ممکن است هر دو طرف تخمدان ها نیز وجود داشته باشند.

گاهی اوقات رحم به دلیل بیماری های زنانه برداشته می شود به همین دلیل اختلال خونرسانی به تخمدان ها به وجود می آید و تخمدان نیز عملکرد خود را از دست می دهد.

یکی دیگر از دلایل یائسگی زودرس، عفونت هاست. عفونت های شدید لگنی و یا عفونت های ویروسی در دوران جوانی می تواند باعث تخریب فولیکول های تخمدانی شود. از دیگر دلایل نارسایی زودرس تخمدان، اختلالات آنزیمی مانند گالاکتوزومی است.

اختلالات ژنتیکی نیز می تواند باعث یائسگی زود رس شود. که بین 2.5 تا 13 درصد از خانم هایی که به این عارضه دچار شده اند، زمینه ژنتیکی مانند سندروم ترنر داشته اند.

از دیگر علت های بروز یائسگی زودرس بیماری اوتوایمیون ادیسون می باشد که بیماری هایی مانند ادیسون را شامل می شود. این عارضه حتی در تیروئید هاشیموتو نیز دیده شده است. که در بسیاری از موارد آنتی بادی ضد تخمدان نیز وجود دارد.

برخی از خانم ها به یائسگی زودرس مبتلا شده اند ولی علت ابتلا به این عارضه در آن ها مشخص نمی باشد. به طور مثال دیده می شود که افرادی که IVF و پانکچر های مکرری را برای درمان ناباروری انجام داده اند، به دليل اين درمان ها آنتی بادی های ضد تخمدان ایجاد می شود. در این افراد مشاهده شده است که نارسایی زودرس تخمدان وجود دارد.
دکتر فاطمه سمامی در خصوص تشخیص بهتر این عارضه این نکته را بیان می کنند زمانی که متخصص زنان شک کند فرد به یائسگی زودرس مبتلا شده است، باید یک سری از آزمایشات را تجویز شده را انجام شود. تا مشاهده شود ایا واقعا این یائسگی زودرس اتفاق افتاده است یا خیر.
در صورتی که آزمایشات تایید نمایند که نارسایی زودرس تخمدان رخ داده است، متخصص زنان خوب می تواند درمان هایی را شروع نماید.

علائم یائسگی زودرس

علائمی یائسگی زودرس، اغلب شبیه همان علائمی هستند که زنان در یائسگی طبیعی تجربه می‌کنند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نامنظم شدن سیکل قاعدگی و یا متوقف شدن آن
• سیکل‌های قاعدگی شدیدتر و یا خفیف‌تر از سیکل‌های طبیعی هستند.
• گرگرفتگی (احساس ناگهانی گرما که بیشتر در ناحیه فوقانی بدن منتشر می‌شود)

این علائم نشان از این دارد که تخمدان‌ها استروژن کمتری تولید می‌کنند.

برخی زنان علاوه بر علائم فوق ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنند:

• خشکی واژن (همچنین ممکن است واژن نازک‌تر شود و قابلیت انعطاف‌پذیری آن کاهش یابد)
• تحریک‌پذیری مثانه و تشدید ناتوانی در کنترل مثانه (بی‌اختیاری ادرار)
• تغییرات احساسی (تحریک‌پذیری، نوسانات خلقی، افسردگی خفیف)
• خشک شدن پوست، چشم‌ها و یا دهان
• بی‌خوابی
• کاهش میل جنسی

علاوه بر تجربه علائمی که در بالا ذکر شد، اگر سن شما کمتر از 40 سال است و به هرکدام از عارضه‌های زیر مبتلا بودید؛ برای تعیین اینکه آیا دچار یائسگی زودرس شده‌اید یا خیر حتما به یک پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

اثرات و عوارض یائسگی زودرس

خانم‌هایی که به یائسگی زودرس وارد می‌شوند، ممکن است علائمی مشابه یائسگی طبیعی را تجربه کنند. برای برخی از آنان، این علائم بسیار شدید است. علاوه بر این، زنانی که با یائسگی زودرس روبرو می‌شوند، ممکن است در معرض خطر بیشتری از بیماری‌های قلبی و پوکی استخوان قرار بگیرند. برخی از مشکلات سلامتی که ممکن است به دلیل کاهش هورمون استروژن رخ دهد، شامل افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ، سرطان تخمدان، بیماری‌های پریودنتال و افتادن دندان‌ها و بیماری آب مروارید چشم می‌شود.

با پزشک خود مشورت کنید تا در مورد روش‌های درمانی که ممکن است به کاهش علائم یائسگی کمک کنند، مانند هورمون درمانی، و همچنین راه‌هایی که می‌توانند سلامتی شما را حفظ کنند، مطلع شوید.

زنانی که می‌خواهند بچه‌دار شوند و با یائسگی زودرس روبرو شده‌اند، ممکن است نگرانی‌های زیادی داشته باشند. اگر می‌خواهید مادر شوید، با پزشک خود در مورد گزینه‌های درمانی مانند لقاح مصنوعی یا رحم اجاره‌ای صحبت کنید. پزشک ممکن است روش‌های مختلفی از درمان ناباروری را به شما پیشنهاد دهد.

درمان یائسگی زودرس

علائم و مشکلات سلامتی و همچنین مسائل عاطفی که به دلیل یائسگی زودرس رخ می‌دهند را می‌توان با بکارگیری روش‌هایی که برای یائسگی طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرند، مدیریت و درمان کرد.

هورمون درمانی

مؤثرترین گزینه جهت درمان علائم یائسگی مانند گرگرفتگی، استروژن درمانی است. بسته به سابقه پزشکی خود و خانواده‌تان، ممکن است پزشک برای تسکین علائم شما دوزهای پایینی از استروژن را توصیه کند. اگر رحم داشته باشید (رحم شما با عمل جراحی برداشته نشده باشد)، علاوه بر استروژن به پروژسترون نیز نیاز خواهید داشت. استروژن به جلوگیری از بروز پوکی استخوان نیز کمک می‌کند. در صورتی که هورمون درمانی در عرض پنج سال بعد از آخرین سیکل قاعدگی شروع شده باشد، ممکن است مزایایی برای قلب شما نیز داشته باشد.

استروژن واژینال

برای کاهش خشکی واژن می‌توان با استفاده از کرم‌ها، قرص‌ها و یا حلقه‌های واژینال، استروژن را به طور مستقیم به واژن اعمال کرد. در این روش تنها مقدار کمی استروژن آزاد می‌شود که توسط بافت واژن جذب می‌شود. این روش درمانی می‌تواند خشکی واژن، درد و ناراحتی در هنگام مقاربت و برخی از مشکلات ادراری را تسکین دهد.

داروهای ضدافسردگی با دوز پایین

بعضی از داروهای ضدافسردگی از گروه داروهای مهارکننده سروتونین انتخابی (SSRI ها) ممکن است گرگرفتگی ناشی از یائسگی را کاهش دهند. مصرف داروهای ضدافسردگی با دوز کم می‌تواند برای زنانی که به دلایل سلامتی نمی‌توانند استروژن مصرف کنند یا برای زنانی که برای نوسانات خلقی به داروهای ضدافسردگی نیاز دارند، مفید باشد.

داروهایی برای جلوگیری یا درمان پوکی استخوان

برای جلوگیری یا درمان پوکی استخوان، پزشکان ممکن است برای برخی از بیماران داروهای مختلف را تجویز کنند که به کاهش پوکی استخوان و خطر شکستگی استخوان کمک می‌کنند.

درمان سنتی و گیاهی

برخی از گیاهان و علف‌ها می‌توانند با نیازهای بدن ما سازگار شوند و به کاهش علائم یائسگی کمک کنند. برخی از این گیاهان شامل توت مار، گل ساعتی، پنج انگشت، سیب‌زمینی شیرین وحشی و آشواگاندا یا جینسینگ هندی هستند. این گیاهان ویژگی‌های مولکولی مختلفی را با هورمون‌های بدن اشتراک می‌کنند و می‌توانند از تولید هورمون توسط بدن محافظت کنند یا حتی از آنچه که هورمون‌های بدن بسته به نیازهای منحصر به فرد بدن انجام می‌دهند، تقلید کنند.