بزرگ شدن رحم یا ادنومیوز(ادنومیوزیس):علت و درمان

ادنومیوز عارضه‌ای متفاوت از آندومتریوز است و در اثر رشد بافت پوششی رحم (آندومتر) در خارج رحم بروز می‌یابد. بانوان مبتلا به ادنومیوز ممکن است دچار اندومتریوز نیز باشند یا در آینده به آن مبتلا شوند. ادنومیوز یا بزرگ شدن رحم کشنده نیست و درمان‌های بسیاری برای تسکین علائم ناشی از آن وجود دارد.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#6cdbe4″]

ادنومیوز یا بزرگ شدن رحم همواره خطرناک نیست، با این حال علائم آن آرامش و سلامت زندگی بیمار را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. برخی بانوان با خونریزی شدید و درد لگن روبرو می‌شوند و نمی‌توانند از فعالیت‌های معمولی مانند رابطه جنسی لذت ببرند. بانوان دچار ادنومیوز مستعد کم‌خونی هستند که غالباً از کمبود آهن ناشی می‌شود. بدن بدون آهن کافی نمی‌تواند گلبول‌های قرمز را به تعداد لازم برای رساندن اکسیژن به بافت‌های بدن تولید کند. از علائم کم‌خونی می‌توان به خستگی مزمن، سرگیجه و دمدمی مزاجی اشاره کرد. به علاوه کم‌خونی اضطراب، افسردگی و تحریک‌پذیری را نیز در پی دارد. برای طرح سوالات خود میتوانید با شماره‌های 02122683919– 02122683818– 02177839463 تماس حاصل نمایید.[/alert]

ادنومیوز چیست؟

---

ادنومیوزیس عارضه‌ای است که به حرکت کردن یا پیشروی بافت پوشش دهنده داخل رحم (بافت آندومتر) در ماهیچه‌های رحم گفته می‌شود. به این ترتیب دیواره‌های رحم ضخیم می‌شود. از عوارض ادنومیوز می‌توان به خونریزی شدید یا طولانی مدت قاعدگی، پریود دردناک یا مقاربت دردناک اشاره کرد.

انواع ادنومیوز

---

ادنومیوز یا بزرگ شدن رحم به دو نوع تقسیم بندی می‌شود:

• نوع نخست به صورت تومورهای سفتی به نام ادنومیوما بروز می‌یابد. این نوع بیماری موضعی است و تجمع محدود سلول‌های آندومتر در مرزهای مشخص را دربر می‌گیرد. این نوع ادنومیوز ظاهری مشابه فیبروم رحم دارد و غالباً با آن اشتباه گرفته می‌شود. بسیاری از این تومورها در عملی ایمن از رحم خارج می‌شود. البته گستردگی عمل به اندازه و محل تومورها بستگی دارد و گاهی عمل هیسترکتومی (برداشتن رحم) ضرورت می‌یابد.
• نوع دوم که شایع‌تر است در میومتر (دیواره ماهیچه‌ای صاف رحم) رحم منتشر می‌شود. ازآنجایی که سلول‌های آندومتر از رحم خارج می‌شود، رحم بزرگ‌ و سخت می‌شود و معاینه لگن و مقاربت را بسیار دردناک می‌کند. با منتشر شدن بیماری سلول‌های عضلانی رحم در سطح سلولی آسیب می‌بیند و در نهایت توانایی کشیده شدن و منقبض شدن را از دست می‌دهد. به همین دلیل است که احتمال سقط جنین در سه ماهه دوم و سوم بارداری بسیار بالا است.

علل ادنومیوز

---

نظریه‌های متفاوتی درباره علل بزرگ شدن رحم وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:

• قبل از تولد بافت اضافی در دیواره رحم وجود دارد و این بافت در دوران بزرگسالی رشد می‌کند.
• رشد تهاجمی بافت‌های غیرطبیعی (موسوم به ادنومیوم) از سلول‌های آندومتر و فشار آوردن این بافت‌ها به ماهیچه رحم. علت اصلی این رشد غیرطبیعی گاهی برشی است که هنگام جراحی‌هایی مانند زایمان سزارین در رحم ایجاد می‌شود.
• وجود سلول‌های بنیادی در دیواره عضلانی رحم
• التهاب رحم پس از زایمان: مرزهای معمول سلول‌های پوشش دهنده رحم گاهی هنگام زایمان شکسته می‌شود.

موضوع قطعی این است که سطح هورمون استروژن در بانوان دچار ادنومیوز بالا است. بالا بردن استروژن انتشار ماهانه بیماری را تحریک می‌کند. براساس پژوهش‌های انجام شده ژنتیک نیز در ابتلا به ادنومیوز نقش دارد و این عارضه نیز مانند آندومترویز ارثی است.

از عامل‌های خطر ابتلا به ادنومیوز می‌توان موارد زیر را نام برد:

• در بازه سنی 40 تا 60 سال قرار داشتن (قبل از یائسگی)
• فرزند داشتن
• سابقه جراحی رحم داشتن مانند جراحی‌های برداشتن فیبروم رحم

علائم

---

ادنومیوز علائمی خفیف تا شدید دارد. برخی بانوان با هیچ نشانه‌ای مواجه نمی‌شوند. شایع‌ترین علائم بزرگ شدن رحم به شرح زیر است:

• انقباض‌های طولانی قاعدگی
• لکه بینی بین پریودها
• خونریزی شدید قاعدگی
• طولانی بودن عادت ماهانه
• خروج لخته خون با خونریزی قاعدگی
• نزدیکی دردناک
• حساسیت و درد در ناحیه شکم

تشخیص

---

متخصص زنان و زایمان معاینه کاملی را برای تعیین بهترین دوره درمان انجام می‌دهد. متخصص ابتدا متورم بودن رحم را از طریق معاینه لگن بررسی می‌کند. بزرگی رحم بسیاری از بانوان دچار ادنومیوزیس دو تا سه برابر اندازه معمولی است. آزمایش‌های دیگری نیز مانند سونوگرافی انجام می‌شود تا متخصص بتواند عارضه را تشخیص دهد و وجود تومور در رحم را بررسی کند. در سونوگرافی از امواج صوتی برای تولید تصاویری از اندام‌های داخلی مانند رحم استفاده می‌شود. متخصص سونوگرافی پس از زدن ژل مخصوص روی شکم پروب دستی کوچک را روی شکم می‌کشد. پروب تصاویری را روی نمایشگر منعکس می‌کند و به این ترتیب داخل رحم دیده می‌شود.

چنانچه تشخیص براساس تصاویر سونوگرافی ممکن نباشد، پزشک ام آر آی را برای تهیه تصاویر با وضوح بالا از رحم  انجام می‌دهد. در ام آر آی برای تهیه تصاویری دقیق از اندام‌های داخلی از امواج رادیویی و آهن‌ربا استفاده می‌شود. بیمار باید بی‌حرکت روی تخت فلزی دراز بکشد، سپس تخت داخل دستگاه اسکن لغزانده می‌شود. چنانچه احتمال بارداری وجود داشته باشد، باید حتماً با متخصص در میان گذاشته شود. به علاوه وجود قطعات فلزی یا دستگاه‌های الکتریکی مانند پیس میکر (ضربان ساز قلب)، پیرسینگ یا ترکش فلزی در بدن باید به پزشک و متخصص ام آر آی اطلاع داده شود.

روش‌های درمان ادنومیوز

---

گونه‌های خفیف ادنومیوز نیازی به درمان ندارد و متخصص زنان و زایمان درمان را در صورت شدید بودن علائم توصیه می‌کند. هدف درمان کاهش دادن علائم ناشی از بزرگ شدن رحم است و موارد زیر را شامل می‌شود:

داروهای ضدالتهاب

ایبوپروفن مثال آشنایی از داروهای ضدالتهاب است که برای کاهش جریان خون قاعدگی و تسکین درد و انقباض‌های شدید مصرف می‌شود. پزشک به بیمار توصیه می‌کند که مصرف داروهای ضدالتهاب را از دو یا سه روز قبل از شروع عادت ماهانه شروع کند و مصرف آن را در طول قاعدگی نیز ادامه دهد.

هورمون درمانی

قرص ضدبارداری، داروی ضدبارداری فقط پروژستین (خوراکی، آمپول یا دستگاه داخل رحمی) و آنالوگ‌های آزاد کننده هورمون گنادوتروپین GnRH مانند لوپرون (لوپرولاید) در هورمون درمانی توصیه می‎شود. هدف از هورمون درمانی این است که با کنترل میزان استروژن علائم را کاهش داد. از دستگاه‌های ضدبارداری داخل رحمی می‌توان به مدت 5 سال استفاده کرد.

اندومتریال ابلیشن

متخصص زنان و زایمان پوشش داخلی حفره رحم را برمی‌دارد. این عمل سرپایی است و دوران بهبود کوتاهی دارد. البته اندومتریال ابلیشن برای تمام بیماران مناسب نیست، چون ادنومیوز غالباً تا عمق زیادی از عضله‌های رحم پیشروی می‌کند.

آمبولیزاسیون شریان رحمی

متخصص در این عمل شریان‌های خاصی را می‌بندد که خون را به ناحیه مورد نظر می‌رساند. ادنومیوز با قطع شدن جریان خون کوچک می‌شود. آمبولیزاسیون (رگ‌بندی) شریان رحمی معمولاً برای درمان فیبروم رحمی نیز انجام می‌شود. بیمار برای این عمل باید بستری شود و پس از عمل یک شب در بیمارستان بماند. از آنجایی که تهاجم عمل حداقل است، جای زخم در رحم باقی نمی‌ماند.

جراحی اولتراسوند متمرکز به کمک ام آر آی MRgFUS

در جراحی اولتراسوند متمرکز به کمک ام آر آی از امواج متمرکز با شدت بالا برای گرم کردن و تخریب بافت هدف استفاده می‌شود. گرما با توجه به تصاویر ام آر آی در زمان واقعی تحت نظر گرفته می‌شود. پژوهش‌های انجام شده بیانگر موفقیت‌آمیز بودن این روش در تسکین علائم است. با این حال هنوز باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود.

هیسترکتومی

تنها روش درمان کامل ادنومیوز برداشتن رحم یا هیسترکتومی است که مداخله جراحی گسترده‌ای محسوب می‌شود و صرفاً در موارد شدید و بر روی بانوانی انجام می‌شود که قصد بارداری ندارند. از آنجایی که ادنومیوز به تخمدان‌ها آسیب نمی‌زند، می‌توان آن‌ها را حفظ کرد.